________________
૬. સંવર તત્ત્વ
પ્રશ્ન ૧-સંવર કેને કહે છે?
ઉત્તર–આશ્રવને અટકાવી તેને “સંવર' કહેવાય છે. જીવરૂપી તળાવમાં આશ્રવરૂપી નાળાથી કર્મરૂપી પાણી આવે તેને વ્રત રૂપી પાળ દ્વારા રોકવા “સંવર' કહેવાય છે.
પ્રશ ૨-સંવરના મુખ્ય કેટલા ભેદ છે? ઉત્તર–૧. દ્રવ્યસંવર અને ૨. ભાવસંવરબે ભેદ છે. પ્રશ્ન ૩-દ્રવ્ય-સંવર કેને કહે છે ? ઉત્તર-કર્મ પુદ્ગલને આવતા અટકાવવા તે દ્રવ્યસંવર. પ્રશ્ન -ભાવ-સંવર કોને કહે છે?
ઉત્તર-નવા કર્મોને આવતા રોકવાવાળા આત્માના પરિણામને ભાવસંવર કહેવાય છે.
પ્રશ્ન પ–સામાન્યરૂપથી સંવરના કેટલા ભેદ છે?
ઉત્તર-સંવરના ૨૦ ભેદ નીચે પ્રમાણે છે. ૧. સમકિતને ધારણ કરવું, ૨. વ્રત–પ્રત્યાખ્યાન કરવા, ૩. પ્રમાદ ન કરે, ૪. કષાય ન કરે, ૫. શુભગ પ્રવર્તાવ, ૬. પ્રાણાતિપાત વિરમણ, ૭. મૃષાવાદ વિરમણ, ૮. અદત્તાદાન વિરમણ, ૯. મિથુન વિરમણ, ૧૦. પરિગ્રહ વિરમણ, ૧૧થી ૧૫. પાંચે ઈન્દ્રિયને વશમાં રાખવી.
