________________
પાપ તત્વ
૧૦૩
પ્રશ્ન ૧૮-રતિ–અરતિ કેને કહે છે ?
ઉત્તર-ઇન્દ્રિયોને અનુકુળ વિષયોની પ્રાપ્તિમાં મેહનીય કર્મના ઉદયથી ચિત્તમાં જે આનંદરૂપ પરિણામ. ઉત્પન્ન થવા તે “રતિ કહેવાય છે.
સંયમ, તપ આદિ (પ્રતિકૂળ) વિષયમાં અરૂચિ, ઉદ્વેગ થવે તે “અરતિ” છે.
પ્રશ્ન ૧૯-માયા-મૃષાવાદનો આશય શું છે?
ઉત્તર-માયા (પટ) પૂર્વક ખોટું બોલવું. તે “માયામૃષાવાદી છે. બે દોષોના સંયોગથી તે પાપસ્થાન માનવામાં આવેલ છે.
પ્રશ્ન ૨૦-મિથ્યાદન-શલ્ય કોને કહે છે ?
ઉત્તર-સુદેવ, સુગુરૂ, સુધર્મ અને તત્વમાં સુશ્રદ્ધા ન હેવી અથવા વિપરીત શ્રદ્ધા હેવી તે મિથ્યાદર્શન છે.
જેવી રીતે શરીરમાં ખેંચી ગયેલ શલ્ય સદા કષ્ટ આપે છે. એ પ્રકારે મિથ્યાદર્શન પણ આત્માને દુઃખી. બનાવી દે છે. તેથી તેને “શલ્ય કહેવાય છે.
પ્રશ્ન રી-ઉપરોક્ત ૧૮ પ્રકારથી બાંધેલ પાપનું ફળ કેવી રીતે ભેગવવું પડે છે ?
ઉત્તર–પાપકર્મની ૮૨ પ્રકૃત્તિઓ છે. ફળ પણ ૨. પ્રકારથી ભાગવાય છે. તે ૮૨ પ્રકૃત્તિઓ આ પ્રકારે છે. જ્ઞાનાવરણીયની પ, દર્શનાવરણીયની ૯, વેદનીયની ૧. મેહનીયની ૨૬, આયુષ્યની ૧, નામકર્મની ૩૪, ગાત્રકર્મની ૧. અને અંતરાય કર્મની ૫. એ બધી મળીને ૮૨ પ્રવૃત્તિઓ પાપની છે. એક
* વિશેષ વિવરણ માટે “૮. બધાન્ત પ્રસ્થ જુએ.
-
