________________
પડિત વીરવિજયજી
એમાં શબ્દ ચમત્કૃતિ એવી સુંદર છે કે એક વખત સાંભળ્યા પછી એને રણઝણાટ કાનમાં ગુંજારવ કરે છે, અને હૃદયમાં તાન કરે છે. એમની “શ્રી સ્કુલભની શિયળવેળ” ગુજરાત કાઠ્યિાવાડમાં ઘેર ઘેર રસપૂર્વક ગવાય છે. એમના ગરબા અને ગહુલીઓ સો વર્ષ પછી પણ અસાધારણ રસ ઉત્પન્ન કરે છે. કવિ તરીકે ગૂર્જર કવિઓમાં શ્રી વીરવિજયજીનું સ્થાન અનેખું છે. એમની પ્રત્યેક ઢાળ ગૂર્જરીને કરો અત્યાર સુધી વહે છે.”
આ કવિને મહાકવિ કહેવા, કવીશ્વર કહેવા કે કવિ કુલ કિરિટ કહેવા, કયા શબ્દોથી નવાજવા એ વિદ્વાન તથા કવિઓ માટે રહેવા દઈએ. એ મહાકવિએ લગભગ પંચાવન વર્ષ સુધી એકધારી કાવ્યરચના ગૂર્જર ગિરામાં કરી છે. સંવત ૧૮૫૩માં શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથના ઢાલીયાં રચ્યાં. છેલ્લી કૃતિ સંવત ૧૯૦૫માં શેઠ હેમાભાઈ પ્રેમાભાઇએ ઊભી સેરડને સંધ કાઢો તેનાં ઢાલીયાં બનાવ્યાં છે તેઓશ્રીએ ઢાલીયાં, રાસ, પૂજા, સ્તવને, ત્યવંદન, સઝાયે, તુતિઓ, લાવણીઓ, વિવાહલા, વેલીઓ વગેરે જુદા જુદા પ્રકારે ઉત્તમ કાવ્ય રચી ગૂર્જર સાહિત્યની અનુપમ સેવા કરી છે, એમની પૂજા એ આજે ઊમ ગભેર ભણાવાય છે. આ વાંચતા, ભણાવતા અને સાંભળતા જ ચિત્તની એકાગ્રતા હોય. સુંદર વાજિંત્રો તથા ઉત્તમ ગાયકને સંજોગ હોય તો આત્મા ખરેખર કમની નિરાકરે છે. અને શુભ ભાવની ઊંચી કેરી પ્રાપ્ત કરે છે. ઓગણીસમી સદીના ત્રીજા દાયકામાં જન્મેલા આ મહાપુરુષ વીસમી સદીની શરૂઆતમાં સંવત ૧૯૦૮ના ભાદરવા વદ ત્રીજના દિવસે ૭૯ વર્ષની ઉમરે અમદાવાદ શહેરમાં કાળધર્મ પામ્યા. આ દિવસે હજ સુધી પાખી પાળવામાં આવે છે. તેઓશ્રીના ભક્તિરસ ભરપૂર, વૈરાગ્ય વાસિત તથા અનેક રસમાં લખાયેલા કાવ્યના નમુના જે આ સાથે મુક્યા છે તે વાંચી વાયકે વૈરાગ્ય વાસિત બને એ જ અભિલાષા.
આ સાથે તેઓશ્રીના પાંચ સ્તવને તથા બીજા ચાર સઝાય વિગેરે મળી કુલ નવ કાવ્યો લીધાં છે.
