________________
૧ પ્રાસ્તાવિકમ્ | યંત્ર-મંત્ર અને તંત્રની ઉપાસના-સાધના-આરાધના જીવાત્માની સાધકતા-બાધકતાનો સાપેક્ષ દ્રષ્ટિએ વિચાર કરીને તેની યોગ્યતા જોઇને તે તે પ્રકારની સાધનાજ્ઞાનીઓ દર્શાવે છે.
જેમ મંત્રમાં શાશ્વત મંત્ર “ગ્રીનવકાર મંત્ર છે તેમ યંત્રમાં “શ્રીયંત્ર” એક અનેક સિદ્ધ પુરષો દ્વારા આત્મસિદ્ધ યંત્ર છે. શ્રી યંત્રની આકૃતિ શ્રી દેવીની પીઠિકાસ્વરૂપે છે.
દેવ-દેવીઓનાં સ્થાનો-આસનો-ભવનો ઇત્યાદિ શાશ્વત હોય છે, તેથી આ એક અપેક્ષાએ શ્રીયંત્રની આકૃતિ તે શ્રીદેવી (લક્ષ્મીદેવી)ના પ્રતિક સ્વરૂપે પૂર્વના મહાપુરુષોએ સ્વીકારેલ છે.
શ્રીયંત્ર આદિ યંત્રોની ઉપાસના-સાધના આરાધના ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારની શ્રદ્ધાજન્ય ક્રિયાઓ પૂર્વકાલે વિદ્યમાન હતી. વર્તમાન કાલે તે પ્રાયઃ લુપ્ત અવસ્થાને પામીહોચતેમજણાયછે.
પૂર્વકાલે જૈનાચાર્યો સૂરિમંત્રની ઉપાસના-સાધના કરવામાં તેની પાંચ પીઠોની આરાધના કરતા હતા અને તે દ્વારા જેનશાસનની અનેરી પ્રભાવના કરતા હતા. વર્તમાનમાં પણ ઘણા જૈનાચાર્યો આ પાંચ પીઠોની આરાધનાસાધના કરે છે. આ પાંચ પીઠોની અંતરાગત શ્રીદેવી લક્ષ્મીદેવીની સાધનાઉપાસના સમાયેલી છે.
પૂર્વચાર્યો રચિત અનેક પ્રકારના મંત્રશાસ્ત્રો છે. તેમાં યંત્રના પણ અનેક પ્રકારો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. યંત્રોની એક ચોક્કસ આકૃતિ દ્વારા મનવાંછિત કાર્યની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. આ અનેક પ્રકારનાં યંત્રોમાં શ્રીયંત્ર એક સરલ અને સહજસિદ્ધયંત્ર છે તેના દ્વારા મનવાંછિત ફળની પ્રાપ્તિ તેમજ વાસ્તુની શુદ્ધિ અને અશુભવાઈબ્રેશનનું નિવારણ પણ થઇ શકે છે.
ગૃહસ્થજીવન જીવવા માટે ધનની અતિ આવશ્યકતા રહેલી છે. કારણ કે ડગલે ને પગલે ગૃહસ્થીને ધનની જરૂર પડે જ છે, માટે જ તો લક્ષ્મી દેવીની કૃપા અને તેમની અમી દ્રષ્ટિ ગૃહસ્થો ઈચ્છે છે. આને કારણે આ શ્રીયંત્ર ઉપાસના પદ્ધતિ દર્શાવવામાં આવેલ છે.
