________________
૧૪૫
આઠમા શ્રી ચન્દ્રપ્રભ પરમાત્માનું સ્તવન પ્રગટ થાય છે અને કાર્યભાવ પ્રગટ થાય એટલે કારણભાવનો વ્યય (વિનાશ) થાય છે. આમ થવાથી આ આત્મા અત્યન્ત પવિત્ર એવો પોતાનો શુદ્ધ પારિણામિકભાવ પ્રાપ્ત કરે છે. ૧૦ ||
વિવેચન :- શ્રી અરિહંત પરમાત્માની સ્તવના કરવી. પૂજન કરવું, ભક્તિ કરવી, ઇત્યાદિ કારણભાવનું નિરંતર સેવન કરતાં કરતાં ભાવસેવા રૂપ કાર્ય પ્રગટ થાય છે, અને ભાવસેવા પ્રગટ થવાથી ઉત્સર્ગધર્મ (એટલે સેવકના આત્માના પોતાના) ક્ષાયિક ભાવના ગુણો પ્રગટ થવા સ્વરૂપ કાર્યભાવ પ્રગટે છે. આત્માના પોતાના ગુણો પ્રગટાવવા એ જ ઉત્સર્ગધર્મ હતો. તે સાધ્યની સિદ્ધિ થવાથી હવે કારણની આવશ્યકતા રહેતી નથી. તેથી તેનો (કારણભાવનો) ત્યાગ થાય છે.
કાર્ય નિપજાવવા માટે જ કારણની સેવના હતી. તે કાર્ય પ્રગટ થવાથી હવે કારણની સેવના વ્યર્થ હોવાથી તેનો વ્યય થાય છે જેમ કે પરમાત્મા શ્રી મહાવીરપ્રભુએ કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપ કાર્ય સિદ્ધ કરવા માટે સાડાબાર વર્ષ સુધી ઘોર સાધના કરી. મરણાન્ત કષ્ટો સહન કર્યા છે. પરંતુ કેવલજ્ઞાન પ્રગટ થવા સ્વરૂપ કાર્યની સિદ્ધિ થયા બાદ આવી સાધના કરી નથી. જે સાધના કરતા હતા તે સાધનાની હવે આવશ્યકતા ન હોવાથી તેની ઉગ્ર સાધનાનો પરમાત્માએ ત્યાગ કર્યો છે. એટલે જ સાડાબાર વર્ષમાં કેટલો તપ કર્યો ? કેટલાં પારણાં કર્યા? ઇત્યાદિ સાધનાનું વર્ણન આવે છે, પરંતુ કેવલજ્ઞાન પ્રગટ કર્યા પછી આવો કોઈ વિશિષ્ટ તપ કર્યો હોય કે કોઈ વિશિષ્ટપણે પારણું કર્યું હોય એવું વર્ણન આવતું નથી.
આ પ્રમાણે કારણની ઉપાસના કાર્યની સિદ્ધિ સુધી જ હોય છે, પણ કાર્યની સિદ્ધિ થયા પછી કારણની ઉપાસનાનો ત્યાગ હોય છે.
કાર્ય સિદ્ધ થયા પછી તો આ જીવ વીતરાગ અને કેવલજ્ઞાની
