________________
૪
ચરાત્તર, ભરૂચ તરફના નર્મદાપ્રદેશ, સુરત તરફના પ્રદેશ, ઇત્યાદિ શ્રીમદ્ના વિહાર રળે થએલા જણાય છે. યુવાવસ્થામાં કાશીમાં રહી વિદ્યાભ્યાસ કર્યાં. ચામાસાં અને તે કાશીથી નીકળતાં કાનપુર, આગ્રા, જેસલમેર, જોધપુર, વગેરે તરફ કાળેજૈનેાનીસખ્યા થઈને વા માળવામાં થને ગુજરાત તરફ આવ્યા હાય એમ લાગે છે. ગુજરાત, કાઠિયાવાડ અને મારવાડનાં તીર્થોનીયાત્રાએ તેમણે કરેલી છે.
“ વિમલાચલ નિત્ય વદીએ ” એ સ્તવન તેમણે સિદ્ધાચલની ભક્તિથી ખનાવ્યું હતું. “ અક્ષ મેહે એંસી આય બની, શ્રી સખેશ્વર પાસ જિનેશ્વર ” એ પદ તેમણે સપ્તેશ્વર પાર્શ્વનાથના દર્શન કરતી વખતે બનાવ્યું હતું તેથી તે ચુંઆલ દેશમાં વિચર્યો એમ સિદ્ધ ચાય છે. રાધનપુર પણ તે પાસે હાવાથી ગયા હતા. પાટણુ, અમદાવાદ, ખંભાત અને સુરતમાં તેમનાં ચામાસાં થયાં હતાં. છેલ્લા વર્ષોમાં તેઓએ સુરતમાં ઘણાં ચામાસાં કર્યાં, હતાં. સુરતમાં તે વખતે નવ લાખ મનુષ્યેાની વસ્તી ગણાતી હતી. ભરૂચ પાસે નીકારા ગામ છે ત્યાં તે શેષકાલમાં ધણા વખત સુધી રહેતા હતા. અદ્યાપિ પર્યંત ત્યાં તમનેા ભંડાર છે. પણ પુસ્તકા વિખેરાઈ ગયાં છે. સુરતમાં તેમણે મંડનપાર્શ્વનાથનાં દર્શન કરીને તેમનું સ્તવન બનાવ્યું છે. હાલમાં મંડનપાર્શ્વનાથનાં દેરાસર પાસે દેવસુરગચ્છના ઉપાશ્રય હતા ત્યાં તેમણે ચામાસાં કર્યો છે. રાન્હેરમાં તે જ્યાં ઉતરતા હતા તે ઉપાશ્રય જૂના હાલ પણ છે. અમદાવાદથી સુરતપન્ત છેલ્લાં વર્ષોમાં તેમના વિશેષ વિદ્વાર થતા હતા.
શ્રીમદ્દ્ના સમયમાં જૈનેાની સંખ્યા આશરે ૪૦ થી ૫૦ લાખ સુધીની હતી અને સાધુ સંખ્યા ૮૦૦૦ થી ૧૦૦૦૦ સુધીની હતી અને સાધ્વીઓની સંખ્યા ૧૫૦૦૦ ની આશરે હતી.
કેટલાક જૈનેામાં એવી કિંવદન્તી ચાલે છે કે શ્રીમદ્ યશવિજયજી કાળ કરીને દેવ થયા છે. તેમની દેહેરી પાસે જઈને તેમનાં પદો ગાનાર કેટલાક ભાજકાને તેમણે યતિ–વેશમાં દર્શન આપીને સંતુષ્ટ કર્યાં છે. ધણા લેાકેાને તે દર્શન આપે છે. સત્ય ! જ્ઞાની જાણે પણુ આવા મહા ધુરંધર મુનિવરને આત્મા ઉત્તમ અવતારને પામ્યા હાય એમ લેખકના આત્મા ધારે છે.
શ્રીમનું દેવપણે ઉત્પન્ન થવુ અને તે સંબધી ચમ
કાર.
ઉપસ’હાર.
ગુરસાહિત્યપ્રેષક ધર્મીસાહિત્યદ્વારા યુગ પ્રધાન શ્રુત કેવલી શ્રીમદ્ યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયના જીવનચરિત્રની રેખા કિચિત દારવામાં આવીછે, તેમાંથી સજ્જના હંસ દૃષ્ટિવર્તી સારભાગને ગ્રહણ કરા, એમ પ્રાથું બ્રુ. શ્રીમદ્ના જીવન ચરિત્રમાંથી શ્રદ્ધા, ભક્તિ, જ્ઞાન, ચારિત્ર, વૈરાગ્ય, ધ્યાન, પરમાર્થ, ત્યાગ ઉપદેશ, દાન, લઘુતા, ધૈર્ય, ગુણાનુરાગ, સત્યકથન, પરિસહ સહનશક્તિ, વ્યવહાર અને નિશ્ચય નયનું અનેકાન્તપણે પ્રતિપાદન, લેખક શક્તિ ગુરૂકૂળ વાસ માન્યતા, ધસેવા, આત્માનું ધ્યાન, અધ્યાત્મવિલાસ, ધર્મસંરક્ષક શક્તિ, વિશાળ દૃષ્ટિ, વગેરે ઘણા ગુણા લેવાના મળે છે. જે માનવ બાંધવા તેમના ગ્રન્થાનું પરિપૂર્ણ અધ્ય યન કરે છે. તેમને તેમના હૃદયનેા અનુભવ લેવાના અનુમાનેાથી સામગ્રી સંપ્રાપ્ત થાય છે, ને તેથી તે શ્રીમના ગુણાનું ગાન કરે છે. તથાસ્તુ. ૩ૐ શાન્તિઃ રૂ
મુકામ. પાદરા. સંવત ૧૯૬૮ પાલ્ગુન વદી ૧૨ લેખક મુનિ બુદ્ધિસાગર.
પૃ. ૩૧ થી ૬૬ સુધી. શ્રી સત્યવિજ્ય પ્રેસમાં શા. સાંકલચંદ હરીલાલે છાપ્યું—અમદાવાદ,