________________
[ ૧૭ ]
પણ પન્યાસને આચાર્યની આજ્ઞામાં રહેવું પડતું હતું. તપાગચ્છના આચાર્યોની આજ્ઞા પ્રમાણે વિહાર વગેરે થતો હતો. શ્રી પદ્મવિજયજી, શ્રી રૂપવિજયજી અને શ્રી રત્નવિજયજી પન્યાસ પર્યન્ત પણ આ રીવાજ પણ કેટલેક અંશ શરૂ હતું, એમ આંભળવામાં આવે છે. શ્રી ઉપાધ્યાયજીએ પીત્તવા ગ્રહણ કર્યા નહોતાં એમ કેટલાકનું માનવું છે. આ બાબતનો નિર્ણય થવા માટે વિદ્વાનોએ મધ્યસ્થ દષ્ટિથી ચર્ચા કરવી જોઈએ. અઢારમા સૈકામાં તપાગચ્છના ભાનુ સમાન શ્રી ઉપાધ્યાયજીએ ગામેગામ વિહાર કરીને જૈનધર્મની અપૂર્વ સેવા બજાવી છે. તેમની કલમમાં અપૂર્વ ધર્મ રસની ધારાને પ્રવાહ વહે છે. આગામોના અનુસાર તેમને ઉપદેશ હતે. કેટલાક દિગબરીઓ તરફથી એમ કહેવામાં આવતું હતું કે અમારામાં જે શુભચંદ્રાચાર્ય જ્ઞાનાર્ણવ ગ્રંથ છે તે શ્વેતાંબરમાં નથી. આ વાત શ્રી ઉપાધ્યાયજીના મનમાં ખુંચવાથી, ઉપધ્યાયજી એ શાનાવનામને ગ્રંથ એવો સરલ બનાવ્યો કે જેથી દિગંબરીઓના જ્ઞાનાર્ણવ કરતાં, તેમણે બનાવેલો જ્ઞાનાર્ણવ ઉત્તમ શોભાને ધારણ કરવા લાગ્યો પણ શ્વેતાંબર જૈનેના કમભાગે હાલ તેને પત્તો લાગતો નથી. જ્ઞાનાર્ણવ ગ્રન્થ જોવાની સાક્ષીઓ તેમણે અન્ય ગ્રન્થમાં લખી છે. આ ગ્રન્થની શોધ કરવાની ઘણી જરૂર છે. ઉપાધ્યાયજીના મનમાં જૈનધર્મની ઉન્નતિ કરવાની ઘણી ઈચ્છા હતી. એક કિંવદન્તીના આધારે અત્ર લખવામાં આવે છે કે ઉપાધ્યાયજીના
મનમાં આનન્દઘનજીની મુલાકાત લેવાની ઈચ્છા થઈ. આબુની યાત્રા કરીને
ધન તેઓ તેટલામાં આનન્દઘનજીની શોધ કરવા લાગ્યા. આનન્દઘનજી સાધુના સાથે સમાગમ.
* વેષે હતા. ઉપાધ્યાયજીએ શેધ કરાવી તેમાં તે સફળતા પામ્યા. આબુની પાસેના ગામમાં એક વખત ઉપાધ્યાયજી કેટલાક યતિઓ અને શ્રાવકોની આગળ અધ્યાત્મની પ્રરૂપણ કરતા હતા. તે વાતને ખાનગીમાં આનન્દઘનજીને ખબર પડતાં તેઓ ગુપચુપ આવીને શ્રવણ વર્ગની પાછળ બેઠા. ઉપાધ્યાયજીનું અધ્યાત્મ વ્યાખ્યાન સાંભળીને સભાએ મુક્ત કંઠે પ્રશંસા કરી. પણ પેલા મહાત્માએ જૈન ધારણ કરેલું દેખીને ઉપાધ્યાયજીની તેમના તરફ દૃષ્ટિ ગઈ મારા વ્યાખ્યાનની પ્રસન્નતા કેમ ન જણાવી એ ઉપાધ્યાયજીના મનમાં વિચાર આવ્યો. ઉપાધ્યાયજીના કહેવાથી તેજ ગાથાને અધ્યાત્મ અનુભવ પેલા મહાત્માએ પ્રરૂપ્યો. તેથી ઉપાધ્યાયનું મન ખુશ થયું. અને જાણ્યું કે અધ્યાત્મ જ્ઞાનરસમાં ઝીલનાર આનન્દઘન વિના આવો ઉત્તમ અનુભવ અર્થ કોઈ કરી શકે નહિ. તેથી તેમને વધુ પૃચ્છા કરતાં તેજ પ્રસન્ન વદનવાળા આનન્દઘનજી છે એમ ઉપાધ્યાયના મનમાં નિશ્ચય થવાથી તેમને બહુ સત્કાર કર્યો, અને તેમની અષ્ટપદી બનાવી. કેટલાક આનન્દધનની નિન્દા કરતા હતા, અને આનન્દઘનનાં છિદ્ર દેખતા હતા. તે વાત ઉપાધ્યાયે સાંભળી હતા. ઈત્યાદિ વાવડે પોતાને ગુણાનુરાગ દેખાડી. શ્રીમદ્ આનન્દઘનજીએ પણ શ્રી ઉપા ધ્યાયજીના ગુણાનુરાગની અષ્ટપદી તે વખતે બનાવી હતી એમ સાંભળવામાં આવ્યું છે. કેટલાક વખતના સહવાસથી આનન્દઘનજીના પાસેથી શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયે અધ્યાત્મજ્ઞાન સંબંધી પિતાના અનુભવની વૃદ્ધિ કરી. અને ત્યારથી તેમણે સમાધિશતક, અધ્યાત્મસાર, જ્ઞાનસાર, જશવિલાસ વગેરે ગળ્યોમાં અધ્યાત્મજ્ઞાનની અપૂર્વ ભાવનાઓ લખી. શ્રીમદ્ આનન્દઘનજી પાસે જઈ કેટલાક શ્રાવકે હાલ ખરો ધર્મોપદેષ્ટા કોણ છે તે સંબંધી પ્રશ્ન પુછતા હતા, અને કોની પાસે ધર્મ વ્યાખ્યાન સાંભળવું ઈત્યાદિ પુછતા હતા. તેના ઉત્તરમાં શ્રીમદ્ આનન્દઘનજી કહેતા હતા કે હાલમાં શ્વેતાંબર માર્ગમાં જૈનશાસનમાં શ્રીમદ્દ યશવિજય ગીતાર્થ છે. અને તે જૈનાગમોના અનુસારે બોધ આપે છે. તેનું વ્યાખ્યાન