Page Text
________________
૨૩
૧૫. શ, , જ ને સૂઇ ને સન્તમાં કેવળ આત્મપદી જાણવા. . ૧૬. એકવાર દ્રિત થયું હોય તે ફરી તિત્વ થતું નથી.
૨. આધધાતુક પ્રત્યયોની પૂર્વે થતા ફેરફાર ૧. આ અથવા આ શિવાયના સ્વરની પછી ૬ નહીં લીધેલા , રા ને સ હય તે તેઓના આ બંને ટૂ થાય છે, ને એ પ્રત્યયે ૬ લીધેલા હેય ને રુની પૂર્વે, ૩, ૬, કે હેય " તે એમ વિકલ્પ થાય છે. ૨. , છે ને એ કારાંત ધાતુઓના અંત્યસ્વરેને આ થાય છે. તેમજ નિ, સી, ડી ના અંત્ય
સ્વરને પણ આ થાય છે. સ્ત્રી ને એમ વિકલ્પ થાય છે.. ૩. થી શરૂ થતા ને રૂ ની પછી સ્વર અથવા 7 વર્ગને કેઈ હોય એવા ધાતુઓ તથા ૨૬, સ્થિ, સ્ત્ર, સ્વ ને અિ ના જૂની પૂર્વે જ અથવા આ શિવાયને કેઈ સ્વર અથવા
વર્ગને આવે તેને થાય છે.
અપવાદ-સે, રૂપ, રૂક્સ, ૨, ઝૂ અને ને એમ થતુ નથી. ૪. ર૬ને વહુ ના ટૂ ને થયેલે ટુ જ્યારે ઉડી જાય છે ત્યારે એ ધાતુની આગળ ના મ અથવા
મા ને ઓ થાય છે. જેમકે (વત્તા સસ્તા સ્થા=રા = ) સતિ=ોવા ૫. ધાતુના અંત્ય ને ર થી શરૂ થતા પ્રત્યય આગળ તૂ થાય છે. જેમકે રાજ્ય
अवात्सीत ૬. ફૂદ્ધિ ધાતુઓ (જેઓની આ સંજ્ઞા છે તેઓની સામે ધાતુકેષમાં શબ્દ લખે
છે) ના સ્વર આર્ધધાતુક પ્રત્યયેની પૂર્વે કાયમ રહે છે. છે. ૬, ૮, કુ, કુન્ , , , પુત્, ,, છુ, સુ,ગુ, ને ના ૩ને
ગુણ કે વૃદ્ધિ પક્ષભૂતના ૧ લાં ને ૩ જા પુરૂષના એક વચન તથા પ્રેરકના અય તથા ભાવેકર્મના સામાન્યભૂતને ૩ જા પુરૂષના એક વચન શિવાયના કેઈ પણ પ્રત્યય આગળ
થતું નથી. ૮. સામાન્યભૂત અને આશીલિંગ શિવાયના પ્રત્યેની પૂર્વે ને માત્ર પરમપદી જાણ. ૯. પરમપદ આશીલિંગ શિવાયના કાળમાં અનું વિકલ્પ અર્થ થાય છે. ૧૦ અને બદલે મૂ, ને ને બદલે વર મુકાય છે. એને બદલે વી, શિવાયના વ્યંજનથી
શરૂ થતા પ્રત્યયની પૂર્વે વિકપે અને બાકી જરૂર મુકાય છે. દર ને બદલે વધુ સામાન્ય ભૂત અને આશીલિંગમાં, –મ પ્રત્યયની પૂર્વે, ને વધુ અથવા વિધ્યર્થ કૃદંતના જ પ્રત્યયની પૂર્વે મુકાય છે. અને બદલે અન્ન સનન્તના પની, યન્તના શની તથા ભાવે કર્મના ની પૂર્વે તથા સામાન્યભૂત તથા પક્ષભૂતના પ્રત્યેની પૂર્વે મુકાય છે. રાજને
બદલે ચા અને પક્ષભૂતમાં વિકપે અને બીજે બધે જરૂર મુકાય છે. ૧૧. બ્રિા ને આ સામાન્યભૂતમાં વિકલ્પ ને બાકી બધે જરૂર ઉડે છે. ૧૨. ઘ, ચ, વરા, ઘ, ચ, યજ્ઞ, ૫, વાદ્, વે, ચે, દે, વદ્દ, ઢિ, ઝ,થા, : રસાય, ધન,, છું, ને અન્ન ને ભાવકર્મમાં તથા આશીલિગમાં તથા ચાં, ૨ ને
થી થતા કૃદંત અવ્યય તથા કર્મણિભૂત કૃદંત પ્રાતિપદિકમાં સંપ્રસારણ થાય છે, એટલે એના , ૫, ૬, ર્ ને ૨, ૩, ૪, ૨ અનુક્રમે થાય છે. સંપ્રસારણની પછી આવતે સ્વર ઉડી જાય છે ને સંયુક્ત વ્યંજન હોવાથી બે વ્યંજનને પ્રસારણ થતું
હેય તે માત્ર પાછલા વ્યંજનને સંપ્રસારણ થાય છે. ૧૩, િને અય વિકલ્પે લાગે છે, પણ સમાચભૂતના પ્રત્યય આગળ લાગતું નથી
ને ભાવકર્મના સામાન્ય ભૂતના પ્રત્યે આગળ વિકપે લાગે છે. ' . '
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |