Sanskrit Bhasha Pradip

SR No.: 023460
Original Sutra Author: N/A
Author: Thakordas Jamnadas Panji
Publisher: Thakordas Jamnadas Panji
Publication Year: 1867
Total Pages: 366
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 28 MB

Page 55

૨૧
૬, જૂ નુ , જૂ, મરણ, થ, દ, પુર્વ કૃમ, પુર્વ, પૂર, જુવ, પૂ, Y, 9, મૃ, મર, મણ , ગુર્જ, વ,ર, ર વિ , , લમ્,
દ્ ને હાર ને તથા (રસ્વ) અનુબંધવાળા ધાતુઓને અનિટ જાણવા શરૂ પ્રત્યયની પૂર્વે પક્ષભૂતમાં એકાચ થનારા શિવાયના ધાતુઓને અનિટ જાણવા. ચણ અને સમાન પ્રત્યેની પૂર્વે ઉપર સામાન્ય ભવિષ્યમાં હયા પ્રમાણે જાણવું.
૩. વિકારક તથા અવિકારક પ્રત્ય વિષે. નીચે લખેલા પ્રત્યય વિકારક છે ને તે સિવાયના અવિકારક છે. ૧. પ્રત્યયાન ધાતુકેમાં–શા પ્રેરક બેધક, ને અા તથા નામધાતુ બેધક. ૨. પુરૂધમાં વર્તમાન કાળનાં બિલિ, તિ, અનદ્યતન ભૂતના રાષ્ટ્ર, , આજ્ઞાર્થના
માનિ, , બા, ગામ, પક્ષભૂતના ગ, ઘ, ચ, સામાન્યભૂત અને ત્રણે ભવિષ્યના
બધા ને આશીલિંગના આત્માનપદના બધા. ૩. કૃદંત અવ્યય બેધકેમ-તુમ અને મું. ૪. કૃદંત પ્રાતિપદિક બેધકેમ-તન્ન, અનીય, અત્ત, ને માન ૫. સાર્વધાતુકેની પૂર્વે આવતી ગણની નિશાનીઓમાં ૧ લા ગણની નિશાનીને, ૩૮મા
ગણની નિશાનીને, ને ૧૦મા ગણની નિશાનીને. ૬. અર્ધધાતુકેની પૂર્વે આવતા અા તથા માં-ને -આ ને વાતે કેટલાક ખાસ
નિયમ છે તે નીચે મુજબ ક. (દીર્ધ ) જ કારાંત અને 9 ને શું લાગે છે ત્યારે પક્ષભૂતના, સામાન્યભૂતના - પરમપદના, અને આશીર્લિંગના પ્રત્યે શિવાયના પ્રત્યયેની પૂર્વે એ વિકલ્પ દીર્ઘ
- થાય છે. અને એ ધાતુઓને આત્મને પદી સામાન્યભૂતમાં ૬ લાગ્યાથી દીર્ધ થઈ
જાય તેમ હોયતે વિકપેજ લગાડાય છે. ખ. અન્ને પક્ષભૂતના પુરૂષ બેધક પ્રત્યયે શિવાયના પ્રત્યયેની પૂર્વે લાગતી
દીધે થાય છે. ગ. ૪ને 7 ને સનન્ત બેધક પ્રત્યયની પૂર્વે લાગતી ૬ દીર્ઘ થતી નથી. ઘ. અનેકાચને એકાચ જેમાં થયે હેય તેને ૬ લાગતી નથી, પણ કૃદંત પ્રાતિપહિક
બેધક વ ના સંબંધમાં તે જોવાનું નથી. ૭.રુની પૂર્વે પ્રત્યકાન્ત ધાતુઓને અંત્ય એ ઉડી જાય છે. ચ ને ગુણ કે વૃદ્ધિ થતી નથી.
ભાગ ૩ જે.
પ્રત્યને નિમિત્તે થતા ફેરફારો પ્રત્યાયના સાર્વધાતુક ને આધંધાતુક તથા વિકારક ને અવિકારક એવા જે ભેદ બીજા ભાગમાં બતાવ્યા છે તે દેના પ્રત્યની પૂર્વે તે પ્રત્યયે જેને લાગે છે તેમાં કેટલાક ફેરફાર થાય છે તે આ ભાગમાં નીચે બતાવ્યા છે.