Page Text
________________
૨૬૨ આ ઉપસર્ગ સાથે, જે કર્મ ન લે અથવા કત્તના અંગવાચક શબ્દને કર્મ તરીકે લે તે, આત્મપદી થાય છે. જેમકે તમાચો ઝાડ પથરાય છે. પણ માયતે તે હાથ લાંબે કરે છેપાકમાચઋત્તિને કુવામાંથી દેરડું કાઢે છે. સમ, ૩ કે આ ઉપસર્ગ સાથે, જે ગ્રંથવાચક શિવાયને શબ્દ કર્મ તરીકે લે તે, આત્મપદી થાય છે. જેમકે માછલે તે કપડું પહેરે છે પણ કચ્છસિ દેતે વેદ ભણવાને ઘણી મેહનત કરે છે . ૩પ ઉપસર્ગ સાથે સ્વીકારવું અથવા પરણવુંના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે. જેમકે
નમુપયો દાન લે છે ને પ્રેરકાન્ત ધાતુ પરમૈપદી થાય છે. જે કર્મ ન લે તે ઉભયપદી થાય છે. પણ વિ, ન કે વરિ ઉપસર્ગ લાગવાથી પરમૈપદીજ થાય છે. ચતિ ઉપસર્ગ સાથે આત્મપદી થાય છે. ના પ્રેરકાન્ત ધાતુને અર્થ પુજાવવું, હરાવવું, ને ઠગાવવું પણ થાય છે ને તેમ થાય ત્યારે આત્મને પદી થાય છે. જેમકે કમિપથને જટાથી પૂજાય છે. / રન છાપરે ચ્યા કૂતરે લાકડીથી હરાવાય છે. મૈચ્ચે ટાપતે ત્રાહ્મણ =મૂર્ખતાથી બ્રાહ્મણ ઠગાય છે ! અતિ ઉપસર્ગ લાગવાથી આત્મપદી થાય છે. ત્યાગ કરવું અથવા ઉડાવવુના અર્થમાં પરમૈપદી થાય છે. જેમકે અહિં વસતિ તે સાપને ઉડાવે છે. નીચેના અર્થોમાં આત્મપદી થાય છે. માણન (=સ્તેજ અથવા નિપુણતા બતાવવી તે) ના અર્થમાં. જેમકે રાત્રે રાતે તે
શાસ્ત્રમાં નિપુણ છે ૩૫મા (ત્રશાંત કરવું, લાડ કરવા તે ઘણું કરી આ અર્થમાં જ ઉપસર્ગ સાથે
હેય છે) ના અર્થમાં. જેમકે મૃત્યાનુપતે ચાકરેને તે શાંત કરે છે. ચહ્ન (ચત્ન કે મેહનત કરવી તે) ના અર્થમાં. જેમકે ક્ષેત્રે તેતે ખેતરમાં મહે
નત કરે છે. વિત્તિ (=કજીએ કરે તે–ઘણું કરી આ અર્થમાં વિઉપસર્ગ સાથે હેય છે)ના અર્થમાં.
જેમકેરાવિક્તશાસ્ત્રમાં વિવાદ કરે છે રૂપમંગળ (=અરજ કરવી, લાડ કરવા તે-ઘણું કરી આ અર્થમાં ૩૫ ઉપસર્ગ સાથે
હેય છે.) ના અર્થમાં, જેમકે તાતા મુવતે દાતાના વખાણ કરે છે સંઇ ઉપસર્ગ સાથે, ઘણી જણ સાથે મળી સ્પષ્ટ ને ઉચ્ચ સ્વરે બેલવું ના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે. જેમકે બ્રાહ્મણ સંબદ્રિત્તે પણ પતિઃ સંક્તિા અ7 ઉપસર્ગ સાથે, જે કઈ કર્મ ન લે તે, આત્મપદી થાય છે. જેમકે રોડનું વર્ત પકડ બ્રાહ્મણ કલાપ બ્રાહ્મણની માફક બોલે છે પણ ઉત્તમનુવતિને કહેલું ફરી કહે છે વિપ્ર ઉપસર્ગ સાથે તકરાર કરવી અથવા જુદા મતના થવુંના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે. જેમકે ઘેરા વિકાન્ત-વૈદે મત ફેર થાય છે
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |