Sanskrit Bhasha Pradip

SR No.: 023460
Original Sutra Author: N/A
Author: Thakordas Jamnadas Panji
Publisher: Thakordas Jamnadas Panji
Publication Year: 1867
Total Pages: 366
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 28 MB

Page 133

નિખર્વ
=
નિર્વે (પુ. ન. નું નામ)
મહાપદ્મ = મહાપદ્મ ( પુ. નું નામ ) શકું રાં
=
>
,,
જલધિ= ઞધ ( પુ. તુ નામ )
૯૯
અત્ય
મધ્ય
પરાધ
= અંચ (ન. નું નામ)
= મધ્ય (
=
પાર્થ (
,,
)
>
ને રાત, સત્ત્ર વગેરે કાઇ પણ બેની વચલી સંખ્યા કરવી હાય તા જ આદિ શબ્દને અધિક્ત અથવા ઉત્તર શબ્દ જોડી રાત આદિનું વિશેષણ કરાય છે. ટ્રાન્, વિરતિ ને રાત્ ના અંતવાળા શબ્દને ષિ અથવા ઉત્તર ને બદલે ત્ર પણ જોડાય છે ને એ પ્રમાણે ઋષિ, ઉત્તર અથવા TM જોડાય છે ત્યારે તેની પૂર્વેના શબ્દના અંતના અન્, અતિ ને વ્રત હાય તા તે ઉડી જાય છે. જેમકે ાધિજરાત=૧૦૧। વિરારાતા અથવા વિરાત્રિને રાતં અથવા વિશોત્તર ાત=૧૨૦ I
ખ. સ`ખ્યાવાચક વિશેષણા પરથી સંખ્યાપૂરક વિશેષણે નીચે પ્રમાણે થાય છે. ૬. હા, દ્વિ, ત્રિ, વતુર્ અને ષણ્ ના સંખ્યાપૂરક શબ્દો અનિયમિત છે અને તે નીચે મુજબ છે.
एक नुं प्रथम, अग्रिम ने आदिम द्वि नुं द्वितीय त्रिनु तृतीय
૨. ઉપર લખેલા શિવાયના ટ્રાન્ સુધીના સ`ખ્યાવાચક શબ્દોના અત્ય ર્ ના લેપ કરી મ ઉમેરવાથી તેઓના સંખ્યા પૂરક શબ્દો થાય છે. અને ટ્રાન્ થી નવવાનસુધીના સંખ્યાવાચક શબ્દોના અંત્ય ર્ ના માત્ર લેાપ કરવાથી તેઓના સંખ્યા પૂરક શબ્દો થાય છે. વિરાત અને એની પછીના સંખ્યા વાચક શબ્દો પરથી સંખ્યા પૂરક કરવા હાયતા તેઓને તમ લગાડાય છે અથવા વિત્તિ ની બાબતમાં એની અંત્ય ત્તિ ના લાપ કરાય છે અને ખીજાઓની બાબતમાં જેના અંતમાં વ્યંજન હોય તેના અંત્ય વ્યંજન ના લાપ કરાય છે ને જેના અંતમાં સ્વરાય તેના અત્યસ્વર ના અકરાય છે. પણ રાત ને હુંમેશ તેમ જ લગાડાય છે ને દેિ, સતિ, બીતિ ને નવાત ને જયારે એ કાઇની જોડે જોડાયા વગર વપરાયા હાય ત્યારે તેમ જ લગાડાય છે. જેમકે વિરાઃ અથવા વિરતિતમા=૨૦ મે। જ વિરાઃ અથવા વિરાતિતમ =૨૧ મે ।ષધૃતમાં અથવા હĐિતમ=૬૧મા। પણ પતિમઃ (ભટ્ટઃ નહીં)=૬૦મા। રાતતમા=૧૦૦મે। ગ. વઘુ, જળ અને જેટલા તેટલા ને એવા અર્થવાળા વત્ પ્રત્યયના ચાવત્, तावत् જેવા શબ્દો અને ત્તિ ને એવા અર્થવાળા શબ્દો સંખ્યાવાચક શબ્દો ગણાય છે, ને એવા શબ્દના સંખ્યા પૂરક તમ પ્રત્યય ઉમેરવાથી થાય છે.
चतुर् नु चतुर्थ, तुर्य ने तुरीय षष् नु षष्ट
ભાગ ૨ જો.
નામ.
નામ, નામ તરીકે વપરાય છે, તેમજ વિશેષણ પણુ, નામ તરીકે વપરાય છે. નામેાની ૩જાત છે સામાન્ય નામ, વિશેષનામ, અને ભાવવાચક નામ–સામાન્યનામ કાઇ પણ સજીવ અથવા નિઈવ વાચક હાય છે. જેમકે ગ્રન્થ. વિશેષનામ એ અમુક સજીવ અથવા નિર્જીવ વાચક હોય છે. જેમકે મુવી. ભાવવાચકનામ એ અમુક ગુણુના ભાવ વાચક હાય છે. જેમકે મધુપ્તા.