Sanskrit Bhasha Pradip

SR No.: 023460
Original Sutra Author: N/A
Author: Thakordas Jamnadas Panji
Publisher: Thakordas Jamnadas Panji
Publication Year: 1867
Total Pages: 366
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 28 MB

Page 130

પ્રકરણ ૪ થું.
પ્રાતિપદિક. ૧. પ્રાતિપદિક શબ્દની ૪ જાત છે. કૃદંત પ્રાતિપદિ, કૃતાદિ પ્રાતિપદિક, ઉણાદિ પ્રતિપ
દિક ને તદ્ધિત પ્રાતિપદિક. એઓ વિષે નીચે મુજબ જાણવા જેવું છે. ક, કૃદંત પ્રાતિપદિક ત્રિજા પ્રકરણના ૧૧ મા ભાગમાં બતાવ્યા પ્રમાણે થાય છે. ખ. કૃતાદિ પ્રાતિપદિક ત્રિજા પ્રકરણના ૧ લા ભાગમાં બતાવેલા પ્રત્યયે ધાતુને લગાડી
કરવામાં આવે છે. ને તેના સંબંધનાં નિયમમાં જે ખરા જાણવા જોગ છે તે
પ્રસંગોપાત આગળ લખ્યા છે. ગ, ઊણાદિ પ્રાતિપદિકના પ્રત્યે ઘણા છે ને તેઓને તથા તેઓ વિષેના નિયમને
જાણવાની બહુ જરૂર ન હોવાથી તેઓ વિષે અત્રે કંઈ લખ્યું નથી. ઘ. તદ્ધિત પ્રાતિપદિકના પ્રત્યયે નીચે મુજબ છે –
, વ, ગામ, માથા, , ફુવા, ફુન, મન, ચ, ન, ચ, guથ, , , , દયા, ૫, વેર, રેચ, , ગુડ્ઝ, તા, તન, ન, તા, તિથ, ચ, ચ, ઝ, ઢ,
, દયા, માત્ર, , ન, પાર, મય, ૨, ૪, વાર, રઢિ, મટિ, મીઠ, રાહુ, દૂત, ન, ફ, ૩૦, ઝ, મન, મ, યુ, ૨, ૩, વરિ, વિન, રા વગેરે (રા, ઘન, તમ્ ના, વ, રાષ્ટ્ર, દિવ, મને સત, વગેરે તદ્ધિતના પ્રત્યા છે ને તેનાથી અવ્યયે બને છે). એ પ્રત્ય, કૃદંત, કૃતાદિ તથા ઉણાદિ પ્રાતિપદિકેને તથા અવ્યય, ઉપસર્ગ તથા સામાસિક શબ્દ (બે અથવા વધારે શબ્દોથી થતે શબ્દ) ને લગાડે વામાં આવે છે ને એ પ્રત્યથી થતા શબ્દ તદ્ધિત પ્રતિપાદિકે કહેવાય છે. એ પ્રત્ય સંબંધી નિયમ પણ છે પણ તેમાં ઘણા સંબંધ પરથી તર્ક પહોંચાડી લગાડવાના છે ને તે જાણવા બહુ જરૂરના પણ નથી તેથી આ જગ્યાએ લખ્યા નથી. જેઓ
ખરા જાણવા જોગ છે તે આગળ પ્રસંગે પાત લખ્યા છે.. ૨. પ્રાતિપદિક શબ્દ, વિશેષણ, નામ કે સર્વનામ હોય છે ને તેઓને જાતિ, વિભક્તિ તથા
વચનના પ્રત્યે લાગે છે. જાતિ ૩ ઇ-પુલ્લિંગ, સ્ત્રીલિંગને નપુસકલિંગ. વિભક્તિ ૮ છે–૧ લી, રજી, ૩જી, ૪થી, પમી, દહી, ૭મી, ૮મી. પણ સર્વનામના સંબંધમાં ૭ છે. વચન ૩છે– એકવચન, દ્વિવચન ને બહુવચન. એ વિભકિતઓ તથા વચનના ત્રણેલિંગના પ્રત્યયે નીચે મુજબ છે. વિભક્તિ પુલિંગને સ્ત્રીલિંગ.
નપુંસકલિંગ. એકવચન દ્વિવચન બહુવચન એકવચન દ્વિવચન બહુવચન ૧ લી
આ अस् म् ई ૨છ અમ
भ्याम्
भ्यस
s
છે.
હ8 8
भिस्
भ्याम
છ
»
भ्यस
એમ અર્ક
= { ૧
આન્સ
+
आम्
9
A
9