________________
૯૪
આમ આત્મહિતકર ધર્મક્રિયાઓથી વંચિત રહેવાના કારણે તેને સમય સમાધિ પૂર્વક પસાર થઈ શકતા નથી. પછી ગમે તેમ છતાને સમય પસાર કરવા માટે તે જ્યાં ત્યાં રખડતે ફરે છે, ખરાબ માણસેની સોબતમાં, ગામગપાટામાં ને નિંદા-કુથલીમાં પડી જાય છે. તેથી તેનું જીવન નિંદનીય ને અપમાનજનક બની જાય છે. તેના પિતાનાં ઘરમાં પણ તેના પ્રત્યે કોઈને ય સદુભાવ રહે તે નથી. સગા દીકરાઓ પણ તેનું અપમાન કરવા લાગે છે. તેનું જીવન ખરેખર ! શિયાળું અને દયામણું બની જાય છે. તેથી તે પિતાનાં હૃદયમાં ઘણે દુઃખી થાય છે. આ શ્મનમાં પડી જાય છે. તેથી તેને સમાધિ-મરણની પ્રાપ્તિ થવી પણ મુશ્કેલ બની જાય છે અને તેના આત્માની સદૃગતિ થવી પણ મુશ્કેલ બની જાય છે. આ માસ માટે ભાગે આર્તધ્યાનમાં પડે છે, અસમાધિમાં મરે છે, અને દુર્ગતિને મહેમાન બને છે.
પણ જેણે બાલવમાં કાળજી પૂર્વક ધર્મનું જ્ઞાન મેળવ્યું છે, ધર્મક્રિયાઓ કરવા દ્વારા અને સ્વાધ્યાય કરવા દ્વારા તેને ટકાવી રાખ્યું છે, તે પાછળનાં નિવૃત્તજીવનમાં આ દિવસ સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પૌષધ, પૂજા, વ્યાખ્યાનશ્રવણ, ધર્મનાં પુસ્તકનું વાંચન આદિ વિવિધ ધર્મકાર્યો કરવા દ્વારા પિતાને સમય સમાધિ પૂર્વક સુખશાંતિથી પસાર કરી શકે છે. તેથી તે નિંદા-કુથલી આદિ અનેક પાપકાર્યોથી બચી જાય છે. તેનું જીવન
