________________
ક કે મિ ભં તે !–સૂત્ર
એક જ છે. સંસ્કૃતિનું શ્રેય નિવૃત્તિ છે. તે સર્વ આને સમ્મત છે. દરેક પ્રદેશમાં પ્રજાએ પિતામાંથી જ રાજા નીમેલ છે. અર્થાત્ આર્ય પ્રજાનું શાસન કરનાર અનાર્ય કે વિદેશી કોઈ વ્યક્તિ જ નથી. કેઈ કઈ સ્થળે પ્રજાના અગ્રેસરે મળીને એકાદ મુખ્ય પુરુષની સલાહથી એ શાસન ચલાવે છે. જ્યાં રાજા તરીકે ખાસ એક વ્યક્તિના હાથમાં તંત્ર છે, તેનું ધ્યેય પણ પ્રજાને રીઝવવાનું અને પૂર્વજોની કીર્તિને અવિચળ કરવાનું, ને તે ખાતર જ જીવવાનું છે.
પ્રજાના હિતચિંતકે જ નહીં, પણ પ્રજાના હિતને માટે મથી મરનારા મહાજનેની ઈચ્છા વિરુદ્ધ રાજા કે રાજાને મદદ કરનાર અધિકારી વર્ગથી જઈ શકાતું નથી. પ્રજામાં ધાર્મિકતા, પવિત્રતા કેમ વધે? તેની જ પિરવીમાં નાનાથી મેટા સે કર્મચારિઓ લાગેલા છે. દરેકની પ્રવૃત્તિનું પરિણામ એક જ શુભ મહાપરિણામ તરફ વળી રહ્યું છે, તે ફરીથી કહેવાની જરૂર નથી જ.
દેશની સંપત્તિની ન્યાયસંપન્ન ઉત્પત્તિ અને વહેચણી પણ પ્રજાકીય પવિત્રતાની પિષક કેમ બને તેને માટે જ અર્થચિંતકે સદા જાગૃત રહેતા જણાય છે. સજજનપુરુષનું યથાર્થ પાલન થાય છે. જેમ જેમ દેશની સંપત્તિ વધતી જાય તેમ તેમ પ્રજા વિલાસ, ને મોજશોખમાં રાઈ ન જાય. પ્રજામાં વાસનાવૃદ્ધિનાં તત્વે દાખલ થાય, ને પ્રજા પતિત થઈ કદી નાશ ન પામે, તેને માટે
