________________
સામાયિક ધ અને તી તું શા સ ન તન્ત્ર
ક્રમિક વિકાસ માર્ગમાં પ્રસ્થિત થયેલા તે તે જીજ્ઞાસુઓની તે તે પ્રસંગે જાગૃત્ થતી બુદ્ધિવિષયક સકળ જીજ્ઞાસા શાંત કરવી, સના સ પ્રસંગાના કવ્ય માર્ગો સ્પષ્ટ સમજાવવા, સામાયિક ધર્મનું આરાધન કરનાર વ્યકિતઓના સવેગ અને વૈરાગ્ય સતત જાગૃત રહે, જ્ઞાનાચાર અને ધ્યાન માર્ગ માં અવલખનભૂત થાય, દેશ–કાળની પરિસ્થિતિ વિશેષમાં ધર્મ અને તીને કટાકિટને પ્રસંગે દૃણુની માફક સુપથ પથનું પ્રદર્શન કરાવી શકે: એ વિગેરે સૂત્ર રચનાના પ્રયાજના છે, અને સામાયિક ધમ તેના મુખ્ય પ્રતિપાદ્ય વિષય છે.
યદ્યપિ પ્રવચના સૂત્ર રચનામાં એક સામાયિક ધ જ મુખ્ય અને કેન્દ્રભૂત પ્રતિપાદ્ય વિષય છે, છતાં તેની સાથે સંબંધ ધરાવતા જુદા જુદા અર્થાધિકારાને ધ્યાનમાં સખીને, ગ્રહણ, ધારણ, અધ્યયન, અધ્યાપન, પુનરાવ'ન, વિચારણા વિગેરે પ્રવૃત્તિઓમાં સગવડતા રહે માટે, અંગ, ઉપાંગ, પૂર્વ, વસ્તુ, પ્રાદ્ભુત, પ્રાણત–પ્રાકૃત, શ્રુતસ્ક ંધ, અધ્યયન, ઉદ્દેશ વિગેરે વિગેરે નાના—મેટા પ્રકરણ વિભાગાપૂર્વક રચના કરવામાં આવી છે. જો તેમ કરવામાં ન આવે તેા, જેમ એ હાથે સમુદ્ર તરવા દુર્લભ થઈ પડે છે, તેમ આ વિશાળ પ્રવચનના ગ્રહણુ–ધારણ દુર્લીલ થઇ પડે. તીર્થંકર ભગવાનના મુખથી ગણધરાએ સાંભળેલું આ પ્રવચન શ્રુત દ્વાદશાંગ રૂપે રચેલું હાવાથી દ્વાદશાંગી અને જ્ઞાન રૂપ હાવાથી આગમ કહેવાય છે.
૧૯૯
