________________
બાર ઉપાંગ સૂત્રો
આગમ અને શાસ્ત્રો મૂળભૂત રીતે અંગસૂત્રો રૂપ ગણાય છે, પરંતુ અંગસૂત્રો વિશાળ હોવાથી આચાર્યોએ તે સમયના આત્મજ્ઞાન સાધકો માટે સરળતાથી સમજવા માટે ઉપાંગ સૂત્રોની રચના કરી હતી. આમ ભગવાન મહાવીરના અંગમાંથી જ પ્રગટ થયેલા ઉપાંગો તે પણ સમગ્ર જ્ઞાનસાધકો માટે ઉપકારક જ છે.
પહેલું ઉપાંગ સૂત્ર : શ્રી ઉવવાઈ સૂત્ર
આપણાં કર્મો જ આપણી સદ્ગતિ કે દુર્ગતિનું કારણ છે
ઉવવાઈ સૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરે કેવા પ્રકારના કર્મોથી કયાં સ્થાનમાં ઉત્પત્તિ પામે છે તેનું વર્ણન રેલ છે. તમારું કર્મ તમારી જ ગતિનું કારણ બને છે, તેવા દષ્ટિબિંદુથી ભગવાન મહાવીરે ઈશ્વર કર્તાહર્તા નથી પરંતુ આપણાં કર્મો જ આપણા ભાગ્યવિધાતા બને છે તેવી વિશિષ્ટ જ્ઞાનવૃષ્ટિ આ આગમથી પ્રગટ કરેલી છે.
આ જ ઉવવાઈ સૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરના પરમશિષ્ય કોણિકની ભગવાન પ્રત્યે સમર્પણતાનું વર્ણન આવે છે. ભગવાનના દર્શન માત્ર કરવાથી કોણિક રોમરોમ રોમાંચિતતા અનુભવતો હતો અને જ્યારે ભગવાન મહાવીરના સમાચાર લઈને કોઈ સાધક તેની સમીપ આવતો, તો તે અત્યંત પ્રસન્ન થઈને કોણિક રાજા પોતાના ગળામાં પહેરેલો કરોડોની કિંમતનો હાર તેને ભેટ ધરી દેતો તેવી ઉત્કૃષ્ઠ પ્રભુભક્તિનું વર્ણન આ જ આગમમાં મળે છે. જે સાધકો પરમાત્માભક્તિ કે ગુરુભક્તિના વિષયમાં ઊંડાણપૂર્વકનું જ્ઞાન મેળવવા ઇચ્છતા હોય, તેઓને માટે ઉવવાઈ સૂત્રનું વાંચન અત્યંત ઉપકારક છે. આ જ ઉવવાઈ સૂત્રની અંદર તે સમયની નગરી, ઉદ્યાનો અને ઉદ્યાનોમાં કેવા પ્રકારનું વાવેતર થતું અને વૃક્ષોનું સંવર્ધન થતું તેનું વર્ણન આવે છે. કેવી રીતે આસપાસનાં વૃક્ષો પોઝિટિવ એનર્જી સર્જે છે એ તેવા વાતાવરણમાં ભગવાન મહાવીર આવાં વૃક્ષોની વચ્ચે કેવા પ્રકારની સાધના કરતાં હતાં તેનું વર્ણન
૪૦
આગમ
