________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન 175 છતાં પાડોશીઓ પાસેથી દૂધ, ખાંડ, ચોખાલાવી ખીર બનાવીને આપી. સંગમકને ઘણી ભૂખ હતી. રડીને તૈયાર કરાવેલી ખીર સામે હતી છતાં માસક્ષમણના તપસ્વીને પારણે આંગણામાં આવેલાં જોયાં, ઉત્સાહભેર ઊભો થઈ એકસામટી બધી ખીર વહોરાવી દીધી, અને તે પછી તે સુપાત્રદાનની મનમાં અનુમોદના કર્યા કરી. રાત્રે જ તેના પેટમાં શૂળ ઉપડ્યું અને તે મરી ગયો. મરીને રાજગૃહી નગરીના માલેતુજાર શેઠ ગોભદ્ર અને ભદ્રા શેઠાણીના પુત્રપે ઉત્પન્ન થયો.
ગોભદ્ર શેઠ ભગવાન મહાવીર પાસે દીક્ષા લઈ પાળી સ્વર્ગમાં ગયા હતા જે પોતાના પુત્રના મોહથી દિવ્યવસ્ર-આભૂષણો, ભોગ-સામગ્રી દરરોજ મોકલતા.
એક વખત મહારાજા શ્રેણિક તેમની સ્વર્ગીય ઋદ્ધિ જોવા આવ્યા. તે વખતે પોતાને માથે કોઈ સ્વામી છે એવું જાણી શાલિભદ્ર વૈરાગ્ય પામ્યા. અઢળક સંપત્તિ તથા ૩૨ પત્નીઓ પણ તેમને સંસાર તરફ ખેંચી ન શક્યા. દરરોજ એક એક પત્નીને છોડવાનો વિચાર કર્યો. તેમના સાળા ધન્નાના અનુરોધથી બધી પત્નીને સાથેછોડી દીક્ષા લીધી. ઉગ્ર તપ કર્યું. તપમાં વૃદ્ધિ કરતાં વૈભારગિરિની નજીકમાં નાલંદાની સમીપે પાદપોપગમન અનશન કર્યું અને શિલાનો સંથારો કર્યો.
એક માસનું અનશન પછી તે કાળ કરી અનુત્તર વિમાનમાં દેવપણે ઉત્પન્ન
થયા.
(આધાર) - ઉપદેશમાલા, પૃ. ૨૫૭.
પાંચ પાંડવો (મરણસમાધિ ગાથા ૪૫૦-૪૫) સુરતી, સય, દેવ, સમણ, સુભદ્રનામે પાંચ કુટુંબીજનો અચલગ્રામમાં રહેતા હતા. એક વખત તેઓ સાથેની સાથે પર્વતની ગુફામાં સાધુઓના આશ્રયસ્થાનરૂપ મઠને જોઈને ત્યાં ગયા. ત્યાં ખમગ (ક્ષપક) નામે સાધુ જે પ્રાયશ્ચિત્ત-તપ કરી રહ્યા હતા તેમની પાસે વ્રત અંગીકાર કર્યા.
જિનમહિમાને કારણે તીવ્ર સંવેગવાળા બની તેઓએ યશોધર મુનિ પાસે દીક્ષા લીધી, અને વાસુપૂજ્ય સ્વામીના તીર્થમાં વિહાર કરતાં હતા. કનકાવલી, રત્નાવલી, મુક્તાવલી જેવી અનેક તપશ્ચર્યાઓ તેઓએ કરી. જિનેશ્વરદેવના
