________________
૧૦૦
જેણે કરી જીવાર્દિક વ્યવહરિએ તેને વ્યવહાર કહીયે. અથવા સાધુને પ્રવૃત્તિ, નિવૃત્તિરૂપ વ્યવહાર. તેના કારણ પણ જે જ્ઞાનવિશેષ તે વ્યવહાર કહિયે.
હવે ગાથાના સામાન્ય અર્થ કહે છેઃ
=
“
"
૧. આગમ વ્યવહાર–તે “ તે ” જેના વડે પદાર્થો જણાય તે જ્ઞાનને આગમ કહીએ. તેવા જ્ઞાનીના વ્યવહાર તે - ૧. કેવલી, ૨. મનપર્યવજ્ઞાની, ૩. અવધિજ્ઞાની, ૪. ચૈાદપૂન્વિ ૫. દેશપૂ,િ ૬. નવપૂવ સુધીના જે વ્યવહાર તે આગમ વ્યવહાર. એ અતિશય જ્ઞાનવાલાના વ્યવહાર તે શ્રુત જ્ઞાનવાલાથી જુદા હાય છે. તેને ભવિષ્ય કાલાદિનું જ્ઞાન હાય છે. ૨. શ્રુત વ્યવહાર—જીજ્ઞે” જે સંભલાય તે શ્રુત. તે શ્રુતના અક્ષર “સિદ્ધાંતના અક્ષર.” વલી મુનિના જે શ્રુત અનુસારે વ્યવહાર તે.
૩. આજ્ઞા વ્યવહાર–તે જે આજ્ઞા– આદેશ આપીયે તે. ૪. ધારણા વ્યવહાર–તે શુદિક પાસેથી ધારી રાખવું તે.
૫. જીત વ્યવહાર. તે જીત શબ્દે આચાર તે જીત વ્યવહાર. એ પાંચ વ્યવહારના હવે વિશેષથી અર્થ કહે છે:
૧. પ્રથમ જે આગમ વ્યવહાર તે પૂર્વોક્ત કેવલી પ્રમુખ છ પ્રકારના હેાય છે. તેમાં પ્રથમ આલેાયણા કેવલીના સદ્ભાવે કેવલી પાસેથી લેવી. કેવલોના અભાવે મનપર્યવજ્ઞાની એમ ક્રમશ: આગળના અભાવે પાછળના પાસેથી લેવી. તથા કેવલી પ્રમુખને છે તે સમસ્ત અતિચાર પાતે જાણે છે છતાં પણ આલાચનાના લેનાર પેાતેજ દ્વાષ પ્રગટ કરે. તે જે સર્વ દાષ પ્રગટ ન કરે, પણ માયા કરીને ગેાપવે તે તેને ફ્રીથી કહે કે–
