________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
ઉ૧૩ જળમાં પ્રવેશ કરે, તે મત્સ્યો પકડવા માટે, તેમ આ નટ સરખો ઉપદેશક હૃદયમાં વૈરાગ્ય વગરનો અને લોકોને ઠગવાના પરિણામવાળો હોય છે. હું ધર્માનુષ્ઠાન કેવી રીતે કરું અને કેવી રીતે ન કરું, કેવી રીતે કરવાથી તે ઘણું લાભકારક થાય ? આ પ્રમાણે જે મનમાં વિચારણા કરે છે, તે આત્મહિત ઘણું સાધે છે. હંમેશાં પ્રમાદભાવમાં વર્તનારનો સંયમ શિથિલ હોય. તે કેવી રીતે થાય ? અનાદરથી ધર્માનુષ્ઠાન કરવામાં આવે, એટલે પ્રયત્ન પૂર્વક ન કરે, યત્નથી કરે, તોપણ ગુરુની પરતંત્રતા, ભય, લજ્જાથી કરે, પણ શ્રદ્ધાથી ન કરે, પરાધીનતાથી કરે, કોઇક વખત સંપૂર્ણ આરાધનાથી, કોઈ વખત વિરાધનાથી કરે, સતત પ્રમત્ત શીલવાળાને સંયમ-ચારિત્ર ક્યાંથી હોઇ શકે ? વિષયાદિની વાંછાવાળા પ્રમાદીને આત્મહિત કરનાર સુંદર ચારિત્રાનુષ્ઠાન કેવી રીતે હોય ? અર્થાત્ ન હોય તે આ પ્રમાણે - કૃષ્ણપક્ષના અર્ધમાસનો ચન્દ્ર ક્ષય પામતો જાય, તેમ દિન-પ્રતિદિન પ્રમાદી ગુણઅપેક્ષાએ સ્થાને સ્થાને પ્રમાદી બનતો જાય છે. ગૃહસ્થ પર્યાયનું ઘર નાશ પામ્યું છે, દિક્ષામાં વિશિષ્ટ વસતિ વગરનો છે, સ્ત્રી પણ હવે રહેલી નથી, એટલે પ્રમાદી સાધુ માત્ર ક્લિષ્ટ પરિણામથી વિષયની ઇચ્છા કરતો દરેક ક્ષણે કર્મ એકઠાં કરે અને આત્મામાં અંધકાર ઉભો કરે છે, પરંતુ ઇચ્છિત પ્રાપ્ત કરતો નથી, ઘર, સ્ત્રી વગેરે તેનાં સાધનનો અભાવ હોવાથી (૪૩૯ થી ૪૭૬) વળી તે અહિં બીજો અનુભવ કરે છે, તે કહે છે –
भीओब्विग्ग-निलुक्को, पागडं पच्छन्न-दोससयकारी ।
પૃધ્યયં નતો, નરસ થી ! નવિય નિયટ્ટ T૪૭૮TI न तहिं दिवसा पक्खा, मासा वरिसा वि संगणिज्जंति । जे मूल-उत्तरगुणा, अक्खलिया ते गणिज्जंति ।।४७९।। जो नवि दिणे दिणे संकलेइ के अज्ज अज्जिया मि गुणा ? | अगुणेसु अ न हु खलिओ, कह सो उ करिज्ज अप्पहिअं |४८०।। इय गणियं इय तुलिअं, इय बहुआ दरिसियं नियमियं च | जइ तहवि न पडिबुज्झइ, किं कीरइ ? नूण भवियव्वं ।।४८१।। किमगंतु पुणो जेमं, संजमसेढी सिढिलीकया होई । सो तं चिअ पडिवज्जइ, दुक्खं पच्छा उ उज्जमई ।।४८२।। जइ सव्वं उवलद्धं, जइ अप्पा भाविओ उवसमेणं । कायं वायं च मणं, उप्पहेणं जह न देई ||४८३।।