Page Text
________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૮૫ હોય, તેવાને અહિં તો ક્યાંય સ્થાન ન મળે, પરંતુ કદાચિત્ દેવલોકમાં જન્મ થાય, તો પણ દેવસભામાં પ્રવેશ કરવાનો અધિકાર મળતો નથી.
કિબ્લિષિકાદિ દેવો હલકી જાતિના હોવાથી તેમને સભા-પ્રવેશ મળતો નથી. પોતાના દોષને કારણે પરલોકમાં પણ શુભ સ્થાન પામી શકતો નથી. અહિંગાથામાં કુલ કહેલ છે, “એક આચાર્યની સંતતિમાં જેઓ હોય, તે કુલ કહેવાય, બે કુલને પરસ્પર વ્યવહારસાપેક્ષતા હોય, તે ગણ કહેવાય. સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાનો સમુદાય તે સંઘ કહેવાય. આ પ્રમાણે કુલ, ગણ અને સંઘનું લક્ષણ જાણવું. (૭૦).
અહિં સુધી માત્સર્ય-ઇર્ષાથી દોષો ન હોવા છતાં તેને ગ્રહણ કરનારના દોષો જણાવ્યા. હવે વિદ્યમાન દોષોને ગ્રહણ કરનારને જણાવે છે – કેટલાક લોક-પ્રસિદ્ધ એવાં ચોરી, પારદારિક વગેરે લોકવર્જિત (નિઘ) આચરણ કરે છે, ત્યારે તે અપરાધી હોવાથી વધ, બંધન આદિથી દુઃખી થાય છે. જે વળી તેવાની લોક સમક્ષ નિંદા કરે છે, તે બીજાના સંકટના કારણે દુઃખી થઇને નિપ્પલ બળતરા કરે છે, પેટ ચોળીને ફૂલ ઉત્પન્ન કરનાર થાય છે. બીજાની નિંદા કરીને વગર લેવ-દેવે પાપ બાંધનારો થાય છે. (૭૧).
હવે આવા પ્રકારના બીજાના દોષહેતતાને કહે છે - તપ, સંયમ, સ્વાધ્યાયાદિમાં સારી રીતે ઉદ્યમ કરનાર એવા સાધુને અહિં જણાવીશું, તે પાંચ દોષો મુનિગુણરહિત કરનાર થાય છે. “'આત્મહુતિ. પારકી નિન્દા, રસનેન્દ્રિયની લોલુપતા, પુરુષ-સ્ત્રીની સ્પર્શેન્દ્રિયનો અનિગ્રહ, ક્રોધાદિ કાર્યો. આ પાંચમાંથી એક એક દોષ હોય, તો પણ મુનિપણું હારી જાય, તો પાંચે દોષો સાથે હોય તો ક્યો અનર્થ બાકી રહે ?” (૭૨)
"જો તું ગૌરવ ઈચ્છતો હોય-મોટાઈ પામવી હોય, તો તું જાતે તારા પોતાના ગુણોને પ્રકાશિત કર. તારામાં ગુણો હશે, તો લોકો ગુણની આપોઆપ પ્રશંસા કરશે જ. “હીરો મુખસે ન વદે, લાખ હમારા મોલ.” પોતાના ગુણને પ્રકાશિત કરનાર જૂ લઘુતાને પામી.”
"યોગાભ્યાસ સંબંધી વિશેષ વાસિત થએલ બુદ્ધિવાળા મીમાંસકમતના આગેવાનને આત્મહુતિ કરવાનું કહેવા છતાં પણ તેમણે સ્વસ્તુતિ ગ્રંથમાં ન કરી, એમ માનીને કે, “હું બુદ્ધિવાળો છું-એવી મિથ્યા અભિમાન સ્વરૂપ પોતાની પ્રશંસા પોતેકરવી, તે પોતાની લઘુતા કરાવનાર છઠું મહાપાતક છે.”
જેને પારકા દોષો જ માત્ર બોલવાનો સ્વભાવ પડેલો છે, તેઓ સર્વ તરફથી “આ મત્સરી-ઇર્ષાળુ છે.” તેવું બિરુદ પ્રાપ્ત કરે છે, તે કદાચ જતા દોષ બોલે, તો પણ તેના કહેલા દોષમાં સંદેહ થાય છે. લોકો બીજાના દોષો કે ગુણો એક-બીજાના હસ્તથી ગ્રહણ કરે છે, તે પોતાને પોતે જ દોષવાળો કે ગુણવાળો કરે છે. “હે જિલ્લા ! તું જમવાનું અને
| SR No. | 023128 |
| Book Title | Updeshmala Doghatti Bhavanuvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 664 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |