________________
૨૫૬
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ બ્રહ્મવ્રત પાળનાર હે મુનિવર ! તમો જય પામો. તમારા સિવાય બીજો કોણ આવા પ્રકારની પોતાની મહાપ્રતિજ્ઞા પાલન કરી પૂરી કરી શકે ? જીવોને આપના ગુણથી આદરની વૃદ્ધિ થાય છે' એ પ્રમાણે તે મુનિની સ્તુતિ કરીને પોતે ઇન્દ્રની કહેલી વાતની શ્રદ્ધા ન કરતા હતા એમ પોતાનો વૃત્તાન્ત જણાવીને તે દેવો પોતાના સ્થાનમાં અને સાધુ પણ પોતાની વસતિમાં ગયા.
'પોતાનાં પ્રત્યે દેવો પ્રભાવિત થયા છે' - એવા પ્રકારના મમત્વરહિત ચિત્તવાળા નંદિષેણ મુનિ વસતિમાં ગયા પછી ગુરુના ચરણકમળમાં પ્રણામ કરીને ક્ષાયોપથમિક ભાવથી તે બનેલો દેવવૃત્તાન્ત કહે છે. “બીજા કરતાં પોતે ચડિયાતા છે' તેવા અભિમાનનો ત્યાગ કરે છે, ત્યાં રહેલા સાધુઓને સ્થિરભાવ ઉત્પન્ન કરે છે, તેમજ નિષ્કામવૃત્તિ-પૂર્વક હંમેશાં સુંદર વેયાવચ્ચ કરતાં પ૨૦૦ વર્ષ (વસુદેવહિન્દીમાં પપ૦૦ વર્ષ) પૂર્ણ કર્યા.
અંત સમયે અનશન કરીને નમસ્કારનું જ્યારે પરાવર્તન કરતા હતા, ત્યારે અશુભ કર્મની પરિણતિને આધીન થવાના કારણે તે નંદિષેણ સાધુને પોતાનું મહાદૌર્ભાગ્ય સાંભરી આવ્યું કે, “સમગ્ર નારીઓને હું અનિષ્ટ થયો. મને દેખવામાત્રથી દરેકને હું અપ્રીતિકર બન્યો ! કોઇએ પણ મારા તરફ ભાવ ન કર્યો. તેમ જ માતા-પિતા, ધન-સમૃદ્ધિ નાશ પામ્યાં.” આ સર્વ ભાવો યાદ આવતાં, સાધુઓએ ઘણું નિવારણ કર્યું, છતાં તેણે એવું નિયાણું કર્યું કે, “આ મારા તપનું મને ફળ આવતા જન્મમાં એવું મળો કે, હું તરુણીના મનને હરણ કરનારો સુંદર સમગ્ર દેહના અવયવવાળો, દરેકને વલ્લભ, મારા સૌભાગ્યાતિશયથી ભુવનના સમગ્ર લોકોને જિતનારો, પુષ્કળ સમૃદ્ધિવાળો થાઉં.'
જેમ કોઈ મહાકિંમતી પદ્મરાગ-રત્નના ઢગલાથી ચણોઠી, હાથીથી ગધેડો ખરીદ કરે, તેમ તે નંદિષેણ મુનિએ પોતાના અપૂર્વ તપ કર્યાના બદલામાં દુર્ગતિમાં લઇ જનાર અસાર સૌભાગ્યની માગણી કરી ! "જે કોઇ અજ્ઞાની વિશુદ્ધ ચારિત્રનું પાલન કરીને ભોગાદિક મેળવવાનું નિયાણું કરે છે, તે ઉત્તમ ફળ આપવા સમર્થ એવા નન્દનવનની વૃદ્ધિ કરીને બિચારો તેમાં આગ ચાંપીને તે વનનો રાખોડો કરે છે." ત્યારપછી ત્યાંથી મૃત્યુ પામી, તે સાતમા દેવલોકમાં ઝળહળતી કાંતિવાળો દેવ થયો. ત્યાંથી ચ્યવ્યા પછી જ્યાં ઉત્પન્ન થયો, તે હવે હું કહીશ.
કુશાર્ત નામના દેશમાં યદુવંશમાંથી ઉત્પન્ન થએલા દેવતાએ ભુવનમાં પ્રસિદ્ધ એવું સોરિયપુર નામનું નગર વસાવેલું હતું. ત્યાં હરિવંશમાં અંધકવૃષ્ણિ નામના પૃથ્વીપતિ હતા, તેની સુભદ્રા ભાર્યાએ દશ દશાર્ણ પુત્રોને જન્મ આપ્યો. (૯૦) તેમાં પ્રથમ સમુદ્રવિજય, ૨. અક્ષોભ્ય, ૩. સ્તિમિત, ૪. સાગર, ૫. હિમવાનું, ૭. અચલ, ૭. પૂરણ, ૮ ધરણ