________________
[ ૨૦૫] भूओवघाइयं अभिकंख नो भासिज्जा ॥ से भिक्खू वा भिक्खुणी वा से जं पुण जाणिज्जा, जा य भाला सच्चा सुहुमा जा य भासा असच्चामोसा तहप्पगारं भासं असावज्जं जाव अमूओवघाइयं अभिकंख भासं भासिजा ॥ (सू० १३३)
તે ભિક્ષુ આ પ્રમાણે શબ્દને જાણે કે ભાષા દ્રવ્ય વર્ગણાઓને વાગ નિસરવાથી પૂર્વે જે આ ભાષા હતી, તે વાગવડે નિસરવાથીજ ભાષા કહેવાય છે, આ કહે. વાથી તાલવું એઠ વિગેરેના વ્યાપારથી પૂર્વે જે શબ્દ નહોતા, તે તે ઉત્પન્ન કરવાથી ખુલેખુલું (પ્રકટ) કૃતક (બનાવવા) પણું સૂચવ્યું છે. જેમાં માટીના પિંડમાં પ્રથમ ઘડે નહોતે, તે કુંભારે પ્રજન આવતાં દંડચકવડે ઘડાને બનાવ્યું, તેમ તે ભાષા બોલાયા પછી નાશ પામતી હોવાથી શબ્દનું બોલાયા પછીના કાળમાં અભાષાપણું છે, જેમકે ઘડે. ફુટવાથી ઠીકરાં થયાં, ત્યારે તે કપાળ (ઠીકરું-કીબ) ની અવસ્થામાં ઘડે તે અઘડ થયે છે, આ વાવડે શબ્દોને પૂર્વ અભાવ તથા પ્રધ્વંસ (નાશ થવાથી) અભાવ બતાવ્યા છે, હવે ચારે ભાષાઓમાંથી ન બોલવા ગ્ય ભાષાને કહે છે, તે ભિક્ષુ આ પ્રમાણે જાણે કે ૧ સત્ય ૨ મૃષા ૩ - ત્યામૃષા ૪ અસત્યામૃષા એમ ભાષા ચાર ભેદે છે. તેમાં મૃષા. સત્યામૃષા તે બોલવા ગ્ય નથી, પણ સત્ય વચન પણ કેકશ વિગેરે દુર્ગણવાળું ન બોલવું, તે બતાવે છે. - (૧) અવલ (પાપ) સહિત વર્તે, તે “સાવદ્ય ભાષા.”
