________________
[૧૬] ચરિત્ર લખાયાં, અને ભયંકર હળાહળ કળિયુગ વ્યાપતાં સર્વત્ર જીવહિંસા ફેલાઈ ગઈ, તે સમયે મહાવીર અને મૈતમબુદ્ધ બંને સબળ જીવદયાના હિમાયતી નીકળ્યા. મહાવીર પ્રભુએ તે ચાખું કહ્યું કે શરીરને પુષ્ટ કરવાથી ઇન્દ્રિયો પુષ્ટ થતાં કુકર્મ કરવાથી દુર્ગતિમાં જવું પડશે, માટે શરીર રક્ષ
ના માટે વનસ્પતિને આહાર પણ વિવેકપૂર્વક ખાવો અને ૌતમબુદ્ધ તે ક્ષણિકત્વની પુષ્ટિ કરી ઇંદ્રિયેના સ્વાદ છેડા
વ્યા, પણ તેમના અનુયાયીઓમાં ધીમે ધીમે મરેલા પશુ પક્ષીના માંસને પ્રચાર ચાલુ થયે અને જેનમાં તે તેને સર્વથા નિષેધ અદ્યાપિ પર્યત કાયમ જ છે. અહીં એટલું જરૂર લખવું પડશે કે–સ્વામી નારાયણપંથે ગુજરાત કાઠીયાવાડમાં જીવદયાને કાંઈક અંશે સારો ફેલાવો કર્યો છે અને કાંઈક અંશે વૈષણાએ ફેલાવ કર્યો છે, પણ ઉત્તર પૂર્વ હિંદુસ્તાનમાં જ્યાં ઘણે ભાગ માંસ ભક્ષક છે, ત્યાં આર્યસમાજીઓએ જીવદયાને સારે ફેલાવ કર્યો છે, પણ બંગાળ તથા મગધ - તથા સિંધ વિગેરે દેશમાં ઘણું ભાગમાં હજુ પણ આ બુરી પ્રથા બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વણિક, શુદ્રમાં છે, ત્યાં જવું હોય તે વિના પૂછે પાણી પણ પીવું ઉચિત નથી, તે દેશમાં ગયેલા ગુજરાતી, મારવાડી, બ્રાહ્મણ, વણિક, કણબી વિગેરે જ જીવ દયાળુ છે.
માંસ શરીર પુષ્ટ કરે છે એ ભ્રમ હાલ દૂર થાય છે, કારણ કે હાથી માંસ ખાતા નથી, છતાં શક્તિ અત્યંત છે
