________________
ઉત્તર માર્ગણાનું વર્ણન
૩૯. (૬) દેશવિરતિ :- દેશથી જેમાં વિરતિ હોય, પરંતુ સંપૂર્ણ વિરતિ ન હોય તે દેશવિરતિ અથવા એક વ્રતથી માંડીને બાવ્રતાદિવાળું જે ચારિત્ર. અથવા મન વચન અને કાયાના ત્રણ કરણના નવભાંગામાંથી જધન્યથી એક ભાંગાથી ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભાંગા સુધીના નિયમવાળું પચ્ચક્ખાણ તે. ઉત્કૃષ્ટ દેશવિરતિ એટલે સંવાસાનુમતિ સિવાય સર્વ ભાંગે અવિરતિનો ત્યાગ તે.
૩૭
૪૦. (૭) અવિરતિ :- સર્વથા કોઈ વ્રત જેને નથી તે અવિરતિ અર્થાત્ વિરતિ ન હોય તેવી જીવની અવસ્થા તે અવિરતિ કહેવાય.
અહી જોકે ચારિત્ર નથી તથાપિ કોઈપણ એક મૂલમાર્ગણામાં સર્વ સંસારી જીવોનો સમાવેશ કરવા માટે છ ચારિત્રમાં ન આવતા જીવોને ચારિત્રમાર્ગણામાં સમાવી લેવા માટે ચારિત્રથી વિપરિત અવિરતિને આ માર્ગણામાં મૂક્યું છે, જેમ ભવ્ય માર્ગણામાં અભવ્ય તેમ અવિરતિને પણ ચારિત્ર માર્ગણામાં ગ્રહણ કરેલ છે. જેમ સારી આદતને ટેવ કહેવાય અને ખરાબ ટેવને પણ જેમ ટેવ (આદત) કહેવાય તેમ. * દર્શન માર્ગણા
૪૧. (૧) ચક્ષુદર્શન :- ચક્ષુદ્વારા વસ્તુને સામાન્ય પણે સામાન્યધર્મરૂપે જાણવી એટલે જોવું તે. ચક્ષુદર્શન.
૪૨. (૨) અચક્ષુદર્શન :- ચક્ષુવિનાની શેષ ઇન્દ્રિયો અને મન વડે વસ્તુમાં રહેલા સામાન્ય ધર્મને જાણવા તે અચક્ષુદર્શન.
૪૩. (૩) અવધિદર્શન :- પાંચ ઇન્દ્રિય અને મન વિના મર્યાદામાં રહેલા રૂપી પદાર્થોનું સામાન્ય ધર્મને જાણવા તે અવિધદર્શન.
૪૪. (૪) કેવલદર્શન ઃ- લોકાલોકમાં રહેલા સર્વ પદાર્થોના ત્રણેકાળના સામાન્ય ધર્મોને જાણવાની આત્માની શક્તિ તે કેવલદર્શન કહેવાય.
