________________
- સતારવામિત્વ
સત્તાસ્વામિત્વ- અનેક જીવ આશ્રયી અહીં વિચારવામાં આવશે. તેમાંથી એક જીવ આશ્રયી તથા ગુણસ્થાનકમાં ઉદ્વલના કરી છે કે નહી વિગેરે વિચારવાથી અનેક રીતે સત્તા ઘટે. જે આગળના ગ્રંથોના અભ્યાસથી ખ્યાલ આપશે. અહીં નીચેની હકીકતો ધ્યાનમાં રાખવી.
(૧) જિનનામની સત્તા મનુષ્ય, વૈમાનિકદેવ અને ૧ થી ૩ નારકના જીવોને જ હોય. તેમજ રજા, ૩જા ગુણ૦માં હોય નહીં. મિથ્યાત્વે અંતર્મુહૂર્ત સુધી મનુષ્ય અને નારકીને જ હોય.
(૨) આહારકસપ્તકની સત્તા અભવ્ય સિવાય બધી માર્ગણામાં હોઈ શકે. કારણકે આહારકદ્ધિક બાંધી મનુષ્ય કોઈપણ ગતિમાં જઈ શકે છે.
(૩) સમ્યકત્વમોહ૦, અને મિશ્રમોહ૦ની સત્તા અભવ્ય-ક્ષાયિક સમ્યકત્વી-કેવલજ્ઞાન-કેવલદર્શનએ ચાર માર્ગણામાં હોય નહી. બાકીની માર્ગણાઓમાં ઉપશમ સમ્યક્ત પામી સમ્યની ઉર્વલના નહી કરેલા મિશ્રદષ્ટિ અને મિથ્યાદ્રષ્ટિમાં જ્યાં સુધી ઉવલના ન કરે ત્યાં સુધી હોય અથવા ક્ષાયિક પામતાં ક્ષય ન કરે ત્યાં સુધી હોય.
(૪) ચાર આયુષ્યની સત્તા સાથે હોય નહી. ભવાન્તરનું આયુષ્ય ન બાંધ્યું હોય ત્યાં સુધી પોતાનું ભોગવાતું એક આયુષ્ય જ સત્તામાં હોય. અને ભવાન્તરનું આયુષ્ય બંધાયા પછી બે આયુષ્ય હોય.
(૫) દેવોને નારકના આયુષ્યની સત્તા ન આવે, નરકને દેવાયુષ્યની સત્તા ન આવે, એકેડ વિકલેન્દ્રિયજીવોને દેવાયુષ્ય અને નરકાયુષ્યની સત્તા ન આવે. તેલ-વાયુ અને સાતમી નારકીને મનુષ્યાયુષ્યની સત્તા ન આવે. યુગલિકોને પોતાનું અને બાંધ્યા પછી દેવનું આયુષ્ય સત્તામાં હોઈ શકે કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શન માર્ગણામાં એક મનુષ્યાયુષ્યની જ સત્તા હોય.
