________________
ગાથા : ૨૪
૫૯
જો કે કેવલીને ભાવમન હોય નહીં. તેથી તે સંજ્ઞી કહેવાય નહીં અને દ્રવ્ય મન છે તેથી અસંશી પણ કહેવાય નહીં તેથી કેવલીને નો સની નો અસની' કહ્યા છે. છતાં અહીં સંજ્ઞીને જ કેવલજ્ઞાન થાય તે વિવક્ષાએ ચૌદ ગુણ૦ કહ્યાં છે. [જુઓ ચતુર્થકર્મગ્રંથ ગા.૧૯]
અભવ્ય માર્ગણામાં પહેલું જ ગુણસ્થાનક હોય છે. તે જીવો ઉત્તમચારિત્ર પાળવા છતાં દ્રવ્યચારિત્ર હોવાથી સમ્યક્ત્વ અને સંયમ ન હોવાથી જિનનામ અને આહારકદ્ધિક વિના ઓઘે અને મિથ્યાત્વે ૧૧૭ પ્રકૃતિ બાંધે છે. તેઓને એક જ ગુણસ્થાનક હોય છે. અસંજ્ઞી માર્ગણામાં બંધસ્વામિત્વ
અસંશી માર્ગણામાં પહેલું અને બીજું એમ બે જ ગુણસ્થાનક હોય છે. ત્યાં ઓધે અને પહેલા ગુણસ્થાનકે મિથ્યાત્વ માર્ગણાની જેમ ૧૧૭ પ્રકૃતિનો બંધ થાય છે અને સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકે સંશી પંચેન્દ્રિયની જેમ ૧૦૧ પ્રકૃતિનો બંધ હોય છે. ૫૦ અસંજ્ઞીતિ૦ પંચેમાં મનુષ્ય-તિર્યંચ બીજું ગુણ૦ લઈને આવે તે અપેક્ષાએ સંભવે છે એટલે પૂર્વે ૫૦ અસં૦૫૦ તિર્યંચનુ આયુષ્ય બાંધ્યું હોય પછી અંતે ઉપશમ સમ્યક્ત્વ પામે તે મનુષ્ય તિર્યંચ સાસ્વાદન ગુણ૦ સહિત અસંજ્ઞીમાં ઉત્પન્ન થાય તે અપેક્ષાએ જાણવું.
અસંગત– અસંજ્ઞી માર્ગણાએ સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકે સંશીની જેમ ૧૦૧ પ્રકૃતિનો બંધ કહ્યો છે. પરંતુ દેવત્રિક, વૈક્રિયદ્ધિક, મનુષ્યાયુઃ, તિર્યંચાયુઃ સાત વિના ૯૪નો બંધ કહેવો જોઈએ.
કારણકે અસંજ્ઞીને સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક પૂર્વભવથી લઈને આવેલ અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં હોય. અને સાસ્વાદને અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં દેવ પ્રાયોગ્ય તથા આયુષ્યનો બંધ ઘટે નહીં. કારણકે સમ્યગ્દષ્ટિ મનુષ્ય તિર્યંચ જ અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં દેવપ્રાયોગ્ય બંધ કરે. પરંતુ મિથ્યાદૃષ્ટિ અને સાસ્વાદનગુણવાળા ન કરે. તેમજ આયુષ્યનો બંધ શરીર પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થયા પછી આયુષ્યના બે ભાગ ગયે છતે થાય. અને તે વખતે સાસ્વાદન ગુણ૦ ન હોય. માટે સાસ્વાદને આયુષ્યનો બંધ ઘટે નહીં.
