________________
પ૪
બંધસ્વામિત્વનામ તૃતીય કર્મગ્રંથ
કૃષ્ણાદિ લેગ્યામાં વર્તતે જીવ સમ્યક્તમાં આયુષ્ય બાંધે તો વૈમાનિકનું આયુષ્ય બાંધે.
सम्मत्तम्मि उ लद्धे विमाणवजं न बंधए आउं जइ वि न सम्मत्तजढो अहव न बद्धाउओ पुट्विं
(સંબોધસારી ગા.૨૩) જે લેગ્યાએ આયુષ્ય બાંધે તે લેશ્યા સહિત ભવાન્તરમાં દેવમાં જાય, તો વૈમાનિકમાં કૃષ્ણાદિ લેશ્યા નથી. માટે કૃષ્ણાદિ લેગ્યાએ દેવાયુષ્યનો બંધ ઘટે નહીં. ગ્રંથકારે ક્યા આશયથી કહ્યો તે સમજાતું નથી. (તત્ત્વ કેવલિગમ્ય)
જો કે અહીં દેવાયુષ્યનો બંધ જે કહેલ છે. તેમાં વૈમાનિકમાં પણ દ્રવ્યલેશ્યા શુભ હોય પરંતુ ભાવથી અશુભ લેડ્યા પણ હોય, તે અપેક્ષાએ ગ્રંથકારે કહ્યું હોય તેમ ઘટાવી શકાય.
જો કૃષ્ણાદિ ત્રણ અશુભલેશ્યામાં પૂર્વપ્રત્તિપન્નની વિવક્ષા કરીએ એટલે પ્રથમ ચોથાદિ ગુણ૦ને પામ્યા પછી અશુભ લેશ્યા આવી શકે તે અપેક્ષાએ કેટલાકના મતે છ ગુણ૦ પણ કહ્યાં છે. એટલે કે પાંચમું-છઠું ગુણ૦ પામેલ આત્માને પણ ક્વચિત્ કૃષ્ણાદિ લેગ્યા આવી જાય તેમ સમજવું તે ગુણસ્થાનકોમાં ઓઘબંધ એટલે પાંચમે ૬૭ પ્રમત્તે ૬૩ બંધાય.
આ જ ગ્રંથકારે પણ ચતુર્થ કર્મગ્રંથમાં ૧ થી ૬ ગુણ૦ કહ્યાં છે. (જુઓ ગા.૨૨ પઢમતિજોસાનું છે)
અહીં કૃષ્ણાદિ લેગ્યામાં ૧ થી ૪ ગુણસ્થાનક કહ્યાં છે. તે પ્રતિપદ્યમાનની અપેક્ષાએ જાણવાં. એટલે આ કૃષ્ણાદિ અશુભલેશ્યામાં વર્તતો જીવ દેશવિરતિ કે પ્રમત્ત ગુણસ્થાનક પામે નહી. માટે પાંચમા અને છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકની વિવક્ષા કરી નથી.
