________________
૫૦
બંધસ્વામિત્વનામા તૃતીય કર્મગ્રંથ
૫૯/૫૮, અપૂર્વકરણે ૫૮-૫૬-૨૬, અનિવૃત્તિકરણે ૨૨-૧૧-૨૦-૧૯૧૮, સૂક્ષ્મ સંપરા-૧૭, ઉપશાન્તમોહ-ક્ષીણમોહ, સયોગી કેવલીએ-૧, અને અયોગી અબંધક હોય છે.
પ્રશ્ન- ક્ષાયિક સમ્યકત્વ માર્ગણાએ ઓઘબંધ કહ્યો છે. પરંતુ ભાયિક સમકિતી આયુષ્ય ન બાંધ્યું હોય તો તે ભવમાં જ મોક્ષે જાય.
અને દેવ કે નરકનું આયુષ્ય બાંધ્યા પછી ભાયિક સમ્યકત્વ પામે તો ત્રીજા ભવે મોક્ષે જાય તેથી ચોથા ગુણસ્થાનકે મનુષ્યાયુષ્યનો જ બંધ ઘટે.
અને યુગલિક તિર્યંચ-મનુષ્યનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તો ચાર ભવે મોક્ષે જાય તેથી ૪થે ગુણસ્થાનકે દેવ-મનુષ્પાયુષ્યનો પણ બંધ ઘટી શકે.
પરંતુ પથી ૭માં ગુણસ્થાનક સુધી દેવાયુષ્યનો બંધ ઘટી શકે નહિ તો કઈ અપેક્ષાએ ઓઘબંધ કહ્યો.
ઉત્તર– જો કે ક્ષાયિક સમ્યકત્વી ૩ અથવા ૪ ભવ કરે તે અપેક્ષાએ તમારો પ્રશ્ન સાચો છે. પરંતુ ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વી ક્વચિત્ પાંચ ભવ પણ કરે તે અપેક્ષાએ ઓઘબંધ ઘટી શકે, ક્ષાયિક સમ્યકત્વીના એક, ત્રણ, ચાર અને પાંચ ભવ થાય છે. તે ભવો આ પ્રમાણે– એક ભવ
મનુષ્યનો, અહીં આયુષ્ય બાંધ્યા વિના ક્ષાયિક સમ્યકત્વ પામે, તે આત્મા તે ભવમાં જ મોક્ષે જાય. માટે આયુષ્યબંધ ન ઘટે. ત્રણ ભવ
પહેલો ભવ- મનુષ્યનો પૂર્વ નરક અથવા દેવનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય પછી ક્ષાયિક સમ્યકત્વ પામે એટલે ક્ષા-સમ્યકત્વ પામ્યા પછી ૧લા ભવમાં આયુષ્યનો બંધ ન હોય. (તિર્થંકરને આયુષ્ય બંધ થાય)
