________________
૨૮
બંધસ્વામિત્વનામા તૃતીય કર્મગ્રંથ
હોય છે અને આ જીવો મરીને ચારે ગતિમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. માટે ઓથે
૧૨૦, મિથ્યાત્વે ૧૧૭ સાસ્વાદને ૧૦૧, મિશ્ર ૭૪, અવિરતે ૭૭, . દેશવિરતિએ ૬૭, પ્રમત્તે ૬૩, અપ્રમત્તે પ૯/૫૮, અપૂર્વકરણે ૫૮-૫૬૨૬, અનિવૃનિએ ૨૨-૦૧-૨૦-૧૦-૧૮, સૂક્ષ્મ સંપરાયે-૧૭ ઉપશાંતાદિ ૩ ગુણઠાણે-૧ પ્રકૃતિનો બંધ છે. ગતિત્રસમાં બંધસ્વામિત્વ
ત્રસજીવો બે પ્રકારે કહ્યાં છે. (૧) લબ્ધિસ (૨) ગતિ–સ.
(૧) સુખદુઃખના પ્રસંગે પોતાની ઈચ્છા મુજબ ગમનાગમન કરી શકે તેવા ત્રસ નામકર્મના ઉદયવાળા જે જીવો હોય છે. તે લબ્ધિત્રસ કહેવાય છે. તે બેઈન્ડિયાદિ જીવો જાણવા.
(૨) સુખદુઃખના પ્રસંગે પોતાની ઈચ્છા મુજબ ગમનાગમન ન કરી શકે તેવા સ્થાવર નામકર્મના ઉદયવાળા હોવા છતાં જે જીવો સહજ રીતે ગતિ કરવાના સ્વભાવવાળા અથવા બીજાના સહયોગથી ઉર્ધ્વ-અધો તીઠુગમન ક્રિયા કરવાના સ્વભાવવાળા હોય તે જીવો ગતિત્રસ કહેવાય છે. તે ગતિત્રસ જીવો બે પ્રકારે કહ્યાં છે. (૧) તેઉકાય (૨) વાઉકાય.
આ જીવો મરીને નિયમા તિર્યંચગતિમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. પરંતુ મનુષ્યપણુ પણ પામતાં નથી. માટે તિર્યંચગતિ પ્રાયોગ્ય જ બંધ કરે છે. તેથી દેવ-નારક કે મનુષ્યગતિ પ્રાયોગ્ય બંધ કરતા ન હોવાથી દેવત્રિક, વૈક્રિયદ્રિક, નરકત્રિક, મનુષ્યત્રિક ઉચ્ચગોત્ર બાંધતાં નથી. તથા આ જીવોને એક જ મિથ્યાત્વ ગુણઠાણું હોય છે. તેથી ત~ાયોગ્ય સમ્યકત્વ અને તત્વાયોગ્ય સંયમ ન હોવાથી જિનનામ અને આહારકટ્રિક પણ બાંધતા નથી. અને તિર્યંચગતિની સાથે નીચગોત્રનો જ બંધ થાય છે. માટે ઉચ્ચગોત્રનો પણ બંધ નથી. આ રીતે તેલ-વાયુ જીવો ૧૫ પ્રકૃતિ વિના ઓધે અને મિથ્યાત્વે ૧૦૫ પ્રકૃતિનો બંધ કરે છે.
