________________
જૈન ધર્મના મ
કેમકે વધુ પડત તાર્કિક વિચારણું કે વાદ-વિવાદ એ ભયંકર જંગલ છે. એમાંથી નીકળવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. છતાં તેને ચકર સાધુ એમ સમજાવી શકે કે વિજ્ઞાનને એક નિયમ છે, “Where there is darkness there are germs.”—જ્યાં સૂર્યને પ્રકાશ નથી, જ્યાં અંધકાર છે. ત્યાં જીવજંતુઓ ઘણાં હોય છે. તેથી રાત્રિભોજન વખતે અગણિત જીને દવંસ થવાને. જીવદયાની દૃષ્ટિએ પણ તેમાં કેટલું પાપ છે? અગણિત અને સમૂહ તર્લ સાફ થઈ જાય. માટે રાત્રિભેજન એ મહાપાપ છે.
હવે બટાટાની વાત. બટાટાની ઉત્પત્તિ ક્યાં થાય છે? જમીન નીચે. જ્યાં સૂર્યનાં કિરણે પ્રવેશતાં નથી, એટલે ફરી એ જ વાત કે, Where there is darkness there are germs” ધરતીમાં કંદના મૂળમાં અનંત જીવે હેવાના જ. ત્યાં અંધકાર છે, તેથી ત્યાં ભરપૂર જીવજંતુ તે કંદમૂળમાં-બટાટામાં રહેવાનાં. આ રીતે અનંતા જીવ તે બટાટામાં સિદ્ધ થઈ જતા હોવાથી, તેની ઘોર હિંસા કરવાથી પાપ બંધાય.”
પણ બધી જગ્યાએ આવા “લેજિક” દ્વારા approach ન થઈ શકે. શાસ્ત્રમાં પણ કહેલ છે કે જ્યાં તર્ક લગાડી શકાય ત્યાં લગાડ, તે સિવાય નહીં.
કેઈ કહે કે “જે વાત તકગ્રાહ્ય નથી તેને માનવી કેવી રીતે?” આને ઉત્તર એ છે કે બધી જ વાતે જે તર્કગ્રાહ્ય કરવા જશે તે આપણા આધ્યાત્મિક જીવનને નાશ થશે.
