________________
ર૭.
જોઈએ. જે કે સમકિતદષ્ટિ અવિરતિ છે, તે પણ માંસ મg આદિ ભક્ષણથી નિવૃત્ત થવાથી વિરતિ સમક્તિની સહચારિણું છે એમ સમજવું. જે વિરતિને સમક્તિની સહચારિણી ન માનવામાં આવે તો સમ્યકત્વને આત્મ-લાભ થઈ શકશે નહિ. એ જ કારણથી ગમ્મસારના કર્તાએ સમક્તિનો સંયમમાર્ગમાં અન્તર્ભવ કર્યો છે. માટે એમ ન કહેવું કે પાંચમા ગુણસ્થાનના આરંભમાં જ વિરતિ આવે છે. જો કે ચતુર્થ ગુણસ્થાનવતિ છવ ભાવથી વિરતા નથી, કારણ કે તેનું અવિરતિ ૫ણું દૂર થયું નથી; પણ જેમ લૌકિક વૈષ્ણવ આદિ અવતી હોવા છતાં પણ દ્રવ્યદૃષ્ટિએ તેઓમાં વિરતિ હોય છે તેમ દ્રવ્યની અપેક્ષા સમ્યગ્દષ્ટિ પણ વિરતિ છે. તેથી સંવેગની ઈચ્છા કરનાર વ્યવહારથી તપ આદિ કરીને આત્મ-ગુણને આવરણ કરનાર કર્મને દૂર કરી શકે છે.
સમયસારની વૃત્તિમાં પણ કહ્યું છે, तथापि न निर्गलं चरितुमिष्यते प्राणिनां तदायतनमेव सा किल निर्गला व्यापृत्तिः । अकामकृतकर्म तन्मतमकारणं ज्ञानिनां द्वयं न हि विरुद्धयते किमु करोति जानातिच ॥
અર્થ –તથાપિ (અર્થાત જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને) પણ જ્ઞાનીઓને સ્વછંદપણે પ્રવર્તવું તે યોગ્ય નથી. કારણ કે સ્વછંદપ્રવૃત્તિ ખરેખર બંધનું કારણ છે. જ્ઞાનીઓ વાંછા વિના જે કર્મ કરે છે તે બંધનું કારણ નથી એમ માનવું અકારણ છે. કારણ કે જાણવું અને કરવું એ બને ક્રિયાઓ શું વિધ રૂપ નથી? ઊત્તરાધ્યયન સત્રમાં પણ કથન છે,
अज्झत्थं सधओ सव्वं दिस्स पाणे पियाउए । न हणे पाणिणो पाणे भयवेराओ उवरए । અર્થ: સર્વ પ્રાણિઓને પિતાનું આયુષ્ય પ્રિય છે એમ જાણીને
