________________
(૨૬o) શાંતિ-સમાધિ વચલા ગાળાના ભવમાં ન મળે. આ એાછું નુકશાન છે ? ત્યાગ-વિરાગરામ-સંગ-સંવર એ સાતક્ષેત્રની ખેતીના સાચા ફળ છે.
અનુકંપા. - સાતે ક્ષેત્રની ભારૂપ આ એક અનમેદનીય ક્ષેત્ર છે. ધર્મનો શણગાર છે. શણગાર એવી રીતે ન પહેરાય કે શરીર છેલાય, શરીર કદરૂપું લાગે. તેવી જ રીતે ધર્મના પ્રાણ હણાય, ધર્મ દુબળે પડે, ધર્મના નાના મોટા સિદ્ધાંત કે આચરણ ઘવાય તે રીતની અનુકંપાને અનુકંપા જ ન કહેવાય.
અનુકંપા એટલે? જેમાં પોતાનો આત્મા પરનું દુઃખ જોઈ કમ્પી ઉઠે છે. શક્તિ હોય, સાધન હોય તે દુઃખ જરૂર દૂર કરે છે. સામાનું દુઃખ દૂર કરે ત્યારે જ પિતાને શાંતિ વળે છે. ધર્મીઆત્માનો ધર્મ જ એને ચેન ન પડવા દે. કારણ કે ધમના પાયામાં દયાનું ચણતર થયેલું જ છે. દયા અને દાન માનવ સૌંદર્યના શણગાર છે. આ બે ગુણેમાંથી બીજા અનેક ગુણે ઉત્પન્ન થાય છે. * દયા જાગી. શક્તિ છે. દાન થાય જ થાય. દયામાંથી ઉઠેલું દાન માન ન આવવા દે. માન મળે જરૂર. અભિમાન ન આવે એ ચોક્કસ. દયા દેવી છે. દાન વરદાન છે. દાન દેનારને વરદાન મળી જ ગયેલું છે. સૌથી મોટું વરદાન સંસારમુક્તિ મુકિત ન મળે ત્યાં સુધી દેવ-માનવના આણમાગ્યા સુખ. છતાં સુખમાં લેવાય નહિ. દાનવૃત્તિ વધે, સંસાર ઘટે મસ્ત આત્માનંદમાં રમે.
આજે દયાને નામે દંભ પણ ચાલે છે. દયાને નામે નયે સ્વાર્થ પણ સધાય છે. પણ તેથી દયા ગુણને ન ભૂલી જવાય.
