________________
(૧૮૫૭)
૧૦. પ્રાણે હાન કરે જે પ્રાણની તસ પ્રાણ હણાય” પ-ઈન્દ્રિ, મન-વચન-કાયા, શ્વાસોશ્વાસ અને આયુષ ૧૦-પ્રાણ છે. આમાંના એકને પણ નુકશાન પહોંચાડવું એટલે હિંસા. આ દશ વડે જ આત્માને સંસાર વ્યવહાર ચાલે છે. એક ઇન્દ્રિયને કપ્રાણ સ્પશેન્દ્રિય-કાયબળ શ્વાસે શ્વાસ આયુષ્ય. બે , ૬ , ઉપરના + જીભ અને વચન બળ. ત્રણ ૭ 9 + નાક ચાર , ૮ + આંખ અસંશી પાંચ ૯ ) + કાન સંજ્ઞી , ૧૦. + મન
આયુષ્ય બળ-આયુષ્યના કર્મદળીયા-પરમાણુઓ પુરા થયેથી એક ક્ષણ પણ દેહમાં આત્મા રહી શકતે નથી.
લેની કહેવતમાં “ધનને પૈસાનો” અગીઆરમે પ્રાણ કહેવાય છે. એ પૈસાને હદ ઉપરાંતને પ્રેમ સૂચવે છે. એવા અતિમહી જીવને પૈસો જતાં જ એના દશે પ્રાણ પણ ખલાસ થઈ જાય મૃત્યુ પામે. આત્મા શરીરત્યાગ કરી છે.
આ બધું જાણવા પાછળ “રાગદ્વેષ મેહ”ના ત્રિદોષમાંથી મુક્ત થઈ જવાનો હેતુ છે. સમ્યગ જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર ઔષધ જ એ માટે રામબાણ છે.
૬. પર્યાપ્તિ - પ્રાણેની સાથે જ પર્યાપ્તિ વિચારવી જોઈએ. પર્યાપ્તિ તે તે વસ્તુને પ્રાગ્ય પૂર્ણ કરેલી શક્તિ. આ શક્તિઓ જીવન જીવવામાં ઉપયોગી છે તે ૬ છે.
૧. આહાર પર્યાવિત-આહાર એગ્ય પુદ્ગલે લઈને રસ અને બલરૂપ બનાવવાની આત્માની શક્તિ..
