________________
(૭૬). ગુરુ પાસે કે સારી પાઠશાળામાં જતા હોય તો! આપણે સામાન્યથી અવકન તે કરીએ જ. બાકી તે નિયમિત અભ્યાસક્રમને વિષય છે. જેના જીવમાત્રના બે મુખ્ય ભેદ. સંસારી-જન્મ મરણના ચકકરે ચઢેલે-મુક્ત અજન્મા. મુક્તિનિવાસી–અનંત અવ્યાબાધ સુખમાં અનંત કાળ માટે વિલસતા–અદેડી. સંસારીના મુખ્ય બે વિભાગ. વ્યસ-હાલત ચાલતો. એક જગ્યાથી બીજી જગ્યાએ જઈ શકનાર. બે-ત્રણચાર-પાંચ ઈદ્રિયવાળા. સ્થાવર-સ્થિર. પિત ન હાલી ચાલી શકે. એકેન્દ્રિય-પૃથ્વી–પાણી–અગ્નિ-વાયુ-વનસ્પતિ વગર લેબોરેટરીએ. હજારો મણ વનસ્પતિને કચ્ચરઘાણ કાઢ્યા સિવાય. જીવ એક શરીરમાં કેટલા? શેમાં શેમાં–અરે એમનું આયુષ્ય. ઓછામાં ઓછું. વધારેમાં વધારે. આ સઘળી સ્પષ્ટ વિગતે સર્વજ્ઞ ભગવંતેના જૈનશાસનમાં જ મળે ને !
એક ઈન્દ્રિય-સ્પર્શેન્દ્રિય-(શરીર)–પૃથ્વી પાણી વિ. પાંચ.
બેઈદ્રિય-શરીર જીભ-(રસનેંદ્રિય) શંખ-કેવા-કરમીયાં વિગેરે.
ત્રણ ઈન્દ્રિય-શરીર-જીભ-નાક (ધ્રાણેન્દ્રિય)- કાનખજુરા, કીડી-મકેડા-જૂ-ઉધઈઈયળ વિગેરે.
ચાર ઈન્દ્રિય-શરીર-જીભ-નાક-આંખ (ચક્ષુ રેન્દ્રિય)વીંછી, ભમરા-તાડ-પતંગીયું–મછર-કંસારી.
પાંચ ઈન્દ્રિય-શરીર-જીભ-નાક-આંખ-કાન- (શ્રવણેન્દ્રિય) દેવ-મનુષ્ય-તિર્યંચનારક.
દેવગતિ–ઉચ્ચ કોટિના પુણ્યનું ફળ. ભેદવિભેદ ઘણ. મનુષ્ય-દાનગુણસરળતા, સચ્ચાઈનું ફળ. તિયચ-પશુ-પક્ષી, વનસ્પતિ, નિગોદ (અતિ સૂક્ષમ અનંતા જેનું શરીર) માયા-કપટ વિ. વિ. કરવાથી.
