________________
શકય પ્રયત્ન જો આપણે ન કરીએ, તેા કૃતઘ્ન મનીએ. કૃતઘ્નતા એ મેટામાં માટું પાપ છે.
સુમન ! જન્મ દેનારી જનેતાના ઉપકારા કરતાંય શિષ્ટાચારાના ઉપકાર આપણા ઉપર ઘણા છે. એનુ' વણુ ન કયા શબ્દોમાં કરી શકાય ?
સુમન ! ભૂતકાળમાં અજ્ઞાન-માહ વગેરે આપણા દાષાથી શિષ્ટાચારના દ્રોહ કરીને આપણે જયારે જયારે દીન-દુઃખી આંધળા-હેરા-ખાબડા-અનાથ-રાંક-નિરાધાર મની અસહ્ય દુઃ :ખેાના ભેાગ બન્યા, ત્યારે ત્યારે એ દુ:ખાથી બચાવવા કે દ્વિલાસે। આપી દુઃખમાં સમાધિ કેળવવા માટે જે શિષ્ટાચારીએએ આપણને એછા-વધુ પ્રમાણમાં ઉપકાર કર્યા; અથવા • કાઈ તથાવિધ પુણ્યના મળે આપણને વિવિધ વૈભવ અને ભેાગસામગ્રી કે ગુણસમ્પત્તિ મળી હશે, ત્યારે પણ અહંકારને વશ થયા વિના તેના બળે સ્વ-પરહિત કર્યુ હશે, તે સઘળા : ઉપકાર તત્ત્વથી શિષ્ટાચારાના જ છે, એમ હવે તને સમજાયુ હશે.
સુમન ! જો જગતમાં શિષ્ટાચાર કે તેના પાલકા ન હાત, તે આપણી દયા કાણુ કરત? અથવા આપણે સુખના પ્રસગે અહંકારથી ખેંચીને સદાચારનુ` પાલન કયી રીતે કરી શકત ? એમ સુખ-દુઃખનાં આકરાં આક્રમણામાંથી આપણુને ખીજુ કાણુ ખચાવી શકત ?
•
આજે મળેલેા મનુષ્યભવ, આ દેશ, ઉત્તમ કુળ, દ્વીધ : આયુષ્ય, થેાડી-ઘણી બુદ્ધિ, જ્ઞાન, વિવેક કે વિનય તથા આરેાગ્ય અને જીવન માટે . જરૂરી ધનસપત્તિ ઉપરાંત આમંહિતની
છ
