________________
નમસ્કાર મહામંત્રનો ઉપકાર
[ ૨ ] " શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ એ પાંચ પરમેષ્ઠિઓને કરવામાં આવતે નમસ્કાર એ મંગલનો હેતુ બને છે, પણ ક્યારે ? એને જે ખ્યાલ ન હોય, તે રોજ અનેક વાર નમસ્કાર કરવા કે ગણવા છતાં અધ્યવસાયેની વિશુદ્ધિ ન થાય અને તે ભાવમંગલને હેત ન. બને, એમ પણ બનવાજોગ છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે
प्रणिधानकृतं कर्म, मतं तीव्रविपाकवत् ।
અર્થાતુ-પ્રણિધાન એટલે ચિત્તની એકાગ્રતા. તે વડે કરાયેલું કર્મ તીવ્ર વિપાક એટલે ઉત્કટ ફળને આપનારું થાય છે. એથી વિપરીત એકાગ્રતા કે તન્મયતાથી રહિત, કરાતું એવું જ કર્મ મંદ વિપાકવાળું અથવા શૂન્ય ફળવાળું પણ થાય છે. - આથી સમજાશે કે-કર્મનું જેટલું મહત્વ છે, તેટલું જ બલ્ક તેથી પણ અધિક મહત્વ તેની પાછળ રહેલી એકાગ્રતાનું છે. હવે આ એકાગ્રતા લાવવી શી રીતે?
કેવળ ઈચ્છા માત્રથી કાર્યસિદ્ધિ થતી નથી, અથવા એકાગ્રતા એ જરૂરી છે એટલું સમજવા માત્રથી પણ એકાગ્રતા આવતી નથી. એકાગ્રતા લાવવા માટે રસ (Interest) જોઈએ અને રસ તેમાં જ આવી શકે, કે જેમાં આપણે કાંઈ પણ સ્વાર્થ સરતો હોય.
