________________
પરમેષ્ટિ નમસ્કાર
: જૈન ધર્મમાં શ્રી પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કારને ઘણું ઊંચું સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે, કારણ કે-તે બધી ધર્મક્રિયાએમાં કેન્દ્રસ્થાને છે. તેને સર્વ શાસ્ત્રોનું નવનીત માન્યું છે. તેને સર્વ ધર્મભાવનાઓનો મૂળ સ્ત્રોત કહ્યો છે. એમાં આલંબન તરીકે સર્વ દેશના અને સર્વ કાળના સર્વશ્રેષ્ઠ મહાપુરુષોને સંગ્રહ કરી લેવામાં આવ્યો છે. તે સર્વનું પરમેશ્ચ આલંબન પામીને સાધકનો આત્મા પાપવાસનાથી રહિત અને ધર્મવાસનાથી યુક્ત બની જાય છે. તે કારણે સર્વ મંગલેમાં તેને પહેલું મંગલ માન્યું છે. સર્વ મંગલેમાં તેને રાજાનું સ્થાન છે, જ્યારે બીજાં બધાં મંગલે તેના સેવકોનું કામ કરે છે.
જૈન મતમાં બાહ્ય મંગલ એ સર્વથા અને સર્વદા મંગલ નથી. દહીં એ મંગલ છે, પણ જવરવાળાને અમંગલ છે. અક્ષત એ મંગલ છે, પણ ઉડીને આંખમાં પડે તો અપમંગલ બને છે. પરમેષ્ટિ નમસ્કાર એ મહામંગલ છે અને તેને સંબંધ આંતર જગતની સાથે છે. યથાયોગ્ય ઉપયોગ કરવા છતાં ઈતર મંગલે વિફળ બને છે, જ્યારે આમાં એમ બનતું નથી તેથી એકાન્તિક મંગલ છે. ઈતર મંગલનાં ફળનો નાશ થાય છે અને આનાં ફળને નાશ થતો નથી, તેથી તે આત્યંતિક મંગલ છે. જ્યારે જ્યારે તેનો આશ્રય લેવામાં આવે, ત્યારે ત્યારે તે અવશ્ય ફળદાયી બને છે. તે શુભ ભાવરૂપ છે તેથી અશુભ ભાવોનો નાશ કરે છે અને અધિક અધિક મંગલમય ભાવને જગાડે છે. મનુષ્યને
