________________
૧૭
પશ્ચાદ્ આનુપૂર્વી અને તે ખ'ને ક્રમ વર્જીતે ત્રીજા વ્યુત્ક્રમ પ્રકારની અનાનુપૂર્વી આમ ત્રણ પ્રકારથી આને જપ કરવા,
મનને સ્થિર કરવા માટે ગણિતાનુયોગ (ગણિતશાસ્ત્ર) એક સફળ સાધન છે, એટલે શાસ્ત્રકારોએ તેને આશ્રય લઈને જાપના લાભ ઉપરાંત ચંચલ, વિચિત્ર અને દુનિગ્રહ મનને નાથવા અનાનુપૂર્વી ૧ વગેરેની અમેાધ પ્રક્રિયા બતાવી છે.
મત્ર, તેના અર્થ અને પ્રભાવ વગેરે
મત્ર એટલે શુ?
ચમત્કારિક શક્તિમાં મંત્ર અને વિદ્યા એ બે મુખ્ય ગણાય છે. અહીં ‘મંત્ર' અંગે વિચાર કરવાના છે.
፡
વ્યાકરણના દિવાદિગણુના જ્ઞાન—ખાધ અર્થમાં રહેલા મન ’ ધાતુને ‘ત્ર' પ્રત્યય લગાડી નિષ્પન્ન કરાતા મન્ત્ર શબ્દની વ્યાખ્યા તથા વ્યુત્પત્તિએ વિવિધ પ્રકારે થઈ શકે છે. પૂ ચાર્યાં અને મંત્રવિદ્યાએ કરેલાં કેટલાંક વિધાના અને અર્ધો જોઈએ.
૧ પુરુષદેવતાથી અધિષ્ઠિત હોય તે. ૨. પાઇસિદ્ધુ હાય તે.
૩. દેવથી ૪ અધિષ્ઠિત વિશિષ્ઠ અક્ષરાની રચનાવિશેષ તે.
૧. આ ઉપરાંત, પ્રસ્તાર, ભંગસ ંખ્યા, નષ્ટ, ઉષ્ટિ નામની ગણિતની રીતેા માટે જુએ-પ'ચપરમિટ્ટિનમુક્કારમત્યુત્ત.
२ इत्थी विज्जाऽभिहिया पुरिसो मंतुति तव्विसेसोयं । विज्जा સસાહળા વા સાહારદ્દિો મોંતુ ત્તિ-સ્ત્રીદેવતાથી અધિષ્ઠિત તે વિદ્યા અને પુરુષદેવતાથી અધિષ્ઠિત તે મ ંત્ર વિદ્યા અનુષ્ઠાન કરવાથી સિદ્ધ થાય, જ્યારે મંત્ર અનુષ્ઠાન વિના સિદ્ધ થાય છે.-નમસ્કારનિયુક્તિ. ૩. મંતો પુળ હોર્ પતિસિદ્ઘો ' ।-૫ ચકલ્પભાષ્ય
૪. મન્ત્રો વેવતાષિતોડાવક્ષરચના વિરોષઃ ||-પચાશકટીકા
