________________
સર્વવિદાહરણીય શ્રીલેઢણુપાર્શ્વનાથાય નમઃ
પ્રસ્તાવના [ પ્રથમ આવૃત્તિ માટે લખાયેલી] . નવકાર તથા તેનાં નામાન્તરે અંગે વિચારણા
આ પુસ્તકનું નામ “નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ આપવામાં આવ્યું છે. આ નામકરણ જે પાઠને ઉદ્દેશીને કરવામાં આવ્યું છે, એ પાઠ પ્રાકૃત છે અને એના કારણે એનું શાસ્ત્રોક્ત નામ 'નાર કે
૧. સિદ્ધહે. શ.-૮, ૧, ૬૨ ના નિયમથી પ્રાકૃત ભાષામાં આદિ “ર” નો વિકલ્પ “ ' થાય છે, તેથી નાર, નમુક્કાર તેના વૈકલ્પિક રૂપે છે. નમસ્કાર અર્થમાં ત્રીજુ ઇમાર, (૪૩૩ વિ રૂ. ૬.) એવું રૂપ પણ મળે છે. એ તમામમાંથી રૂપાંતર પામેલું ચોથું નવાર રૂપ પણ મળે છે. જેમ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરનું જન્મદત્ત મૂલનામ પ્રસિદ્ધિને ન પામતાં દેવકૃન “મહાવીર” નામ જગપ્રસિદ્ધ બની ગયું, તેવું જ આ સૂત્રને માટે થયું છે. આનાં પ્રારંભિક નામો અપ્રચલિત બન્યાં અને “નવકાર” નામ સર્વત્ર પ્રસિદ્ધિને પામ્યું. આજે આ જ નામ આબાલવૃદ્ધ વર્ગમાં પ્રચલિત છે. .
એના અપભ્રંશરૂપે “નવકારમાંથી ટૂંકા વહેવારરૂપે લોકોએ નકાર” એવા રૂપને જન્મ આપ્યો. એના ઉપરથી જાપ જપવાની માળાનું નામ પણ નકારવાળી” પડયું. ભલે માળા ઉપર બીજા અનેક જાપ જપાતા હેય, પણ જૈનની માળાને “નેકારવાળી કે નવકાર વાળી” જ કહેવાય. એ રીત આબાલવૃદ્ધમાં આ વ્યવહાર સર્વત્ર પ્રવર્તે છે.
આ ઘટના એક સૂચન કરે છે કે ભલે બીજા જાપ જપો પણ માળાના નામને ચરિતાર્થ કરવા “નવકારમંત્ર' થડે પણ ગણજે.
