________________
૨૩
નમસ્કારમંત્રનું નિત્યત્વ તેમ નમસ્કાર પણ.” ચેડા શબ્દોમાં ઘણું કહેવું તથા સારભૂત કહેવું, એ સૂત્રશૈલિ છે અને તેનાં દર્શન અહીં બરાબર થાય છે. પાંચ અસ્તિકાયથી ધર્મ, અધર્મ, આકાશ, પુદ્ગલ અને જીવ એ પાંચ દ્રવ્ય સમજવાં કે જે પ્રદેશના સમૂહને લીધે અસ્તિકાયની સંજ્ઞા પામેલાં છે. આ પાંચેય દ્રવ્ય ગુણથી નિત્ય છે, એટલે કે તેને કોઈ પણ સંજોગોમાં કે કઈ પણ અવસ્થામાં દ્રવ્યરૂપે નાશ થતો નથી. તેઓ પ્રથમ પણ હતા, આજે પણ છે અને ભવિષ્યમાં પણ હશે જ. જે તેમને દ્રવ્યરૂપે નાશ થતો હતો તે અનંત કાલ દરમિયાન તે બધાને નાશ ક્યારનોય થઈ ગયો હોત અને આજે લેક, વિશ્વ, જગતું કે દુનિયા નામની કોઈ વસ્તુ અસ્તિત્વ ધરાવતી ન હેત. જેમ મૂલ વિના કંધ કે શાખા સંભવતી નથી, તેમ આ મૂલભૂત દ્રવ્ય વિના લેક, વિશ્વ, જગતુ કે દુનિયાનું અસ્તિત્વ સંભવતું નથી, આ પાંચ દ્રવ્યમાં કાલને ઉમેરતાં મૂલભૂત દ્રવ્યોની સંખ્યા છની બને છે અને તે ષડ્રદ્રવ્ય તરીકે ઓળખાય છે. તેનું વિસ્તૃત વિવેચન અમે રચેલી “નવતદીપિકા ” તથા અન્ય ગ્રંથિથી જાણવું.૪ નમસ્કાર મંત્ર આ પાંચ અસ્તિકાય જે નિત્ય છે.
“પ્રવચનસારેદારવૃત્તિ માં જણાવ્યું છે કે .....
પપરમેટિનમાર્ચ મદિમાગમુતં વરિવર્તિતે ત્રિરચારમતિ | ” આગળ વર્ણવ્યા છે તેવા ગુણવાળા
* આ ગ્રંથની બે આવૃત્તિ બહાર પડી ચૂકી છે. હાલ તે અલભ્ય છે.
