________________
ધમધ-ચંથમાળા : ૬૪ ક. કઈ પણ રીતે પકડી શકાતું નથી, તેનું વજન કેવી રીતે થઈ શકે? મતલબ કે–વજનદ્વારા આત્માની પ્રતીતિ કરવાનો પ્રયત્ન કરો એ ભૂલભરેલી રીત હોઈ તેમાં સફલતા મળવાને સંભવ નથી.
(૪) હે રાજન્ ! ચારે બાજુથી બંધ હોય અને જેમાં પવન પણ પેસી શકે તેમ ન હોય તેવી મોટી પેટીમાં પેસીને જે કેઈ જેરથી શંખ વગાડે તે તેને શબ્દ બહાર સંભળાય છે, છતાં તે પિટી તૂટી જતી નથી કે તેમાં કાણું પડતું નથી. તે શું એમ કહી શકાય ખરૂં કે તે પેટીમાં શંખ વાગે જ નથી અને તેમાંથી શબ્દ બહાર નીકળે જ નથી ? તે જ રીતે પેટીમાં પૂરાયેલા દેહમાંથી આત્મા ચાલ્યા ગયે હોય અને તે તૂટી ગઈ ન હોય કે તેમાં કાણું પડયું ન હોય તે શું એમ કહી શકાય ખરું કે તેમાં આત્મા જ હતે નહિ અને તેને બહાર નીકળે નથી ?
હે રાજન ! પ્રકાશનાં કિરણે કાચની પેટીમાં માર્ગ, દ્વાર કે છિદ્ર ન હોવા છતાં તેમાંથી આવ-જા કરી શકે છે. વળી કવનિ પણ ભીંતે, વૃક્ષ તથા પહાડ વગેરેને ભેદીને લેકના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી પહોંચી જાય છે તે અરૂપી આત્મા ગમે તેવી વસ્તુઓને વીંધીને આરપાર નીકળી જાય તેમાં આશ્ચર્ય શું? તાત્પર્ય કે–આત્મા ગમે તેવી વસ્તુઓ અને ગમે તેવા વાતાવરણને ભેદી શકતું હોવાથી અવ્યાહત-ગતિવાળે છે.
(૫) હે રાજન ! તેં એમ જણાવ્યું કે “પંચભૂતના મળવાથી બેલવા-ચાલવા-ખાવા-પીવા વગેરેની શક્તિ ઉત્પન્ન
