________________
ધર્મબંધ-ચંથમાળા : ૩ર : વાની શક્તિ હોય છે, તે બહુ ઊંડા ઉતરવા જેટલી પુરસદ હેતી નથી, અને કદાચ ઊંડા ઉતરવા જેટલી કુરસદ હોય છે તે સ્વતંત્ર નિર્ણય કરવા જેટલી તાકાત હોતી નથી. એથી જે પ્રકારને ધર્મ પ્રાપ્ત થયેલ હોય છે તેને જ પકડી રાખે છે અને તેનું પાલન કરીને સંતોષ માને છે, પરંતુ આ સ્થિતિ ઈચ્છવા એગ્ય નથી. તે માટે જ્ઞાની પુરુષોએ આપેલું રત્નખાણુનું દૃષ્ટાંત વિચારવા એગ્ય છે.
(૧૬) રત્નખાણુનું દષ્ટાંત પાંચ માણસે ધન કમાવાને નીકળ્યા, પરંતુ ઘણું ઘણું રખડવા છતાં કશું ધન કમાયા નહિ. આખરે તેઓ એક અરણ્યમાં પિઠા, જ્યાં થોડુંક ચાલતાં એક લેઢાની ખાણ નજરે પડી. તેથી બધાને બહુ હર્ષ થયો અને ગાંસડીઓમાં “લેતું' બાંધી લીધું. અહીંથી તેઓ આગળ ચાલવા લાગ્યા ત્યારે તેમાંનાં એકે કહ્યું કે “આપણને જે કંઈ મળવાનું હતું તે મળી ગયું. હવે આગળ જવાથી લાભ? માટે હું તે તમારી સાથે આવતું નથી. અને તે ત્યાંથી જ પાછો વળે.
આગળ જતાં એક ત્રાંબાની ખાણ જોવામાં આવી. તેથી હર્ષિત થઈને પેલા ચાર મનુષ્યએ લે છોડી નાખ્યું અને ત્રાંબું બાંધી લીધું. અહીંથી તેઓ આગળ ચાલવા લાગ્યા ત્યારે તેમાંનાં એકે કહ્યું કે આપણને લેઢાની જગાએ ત્રાંબુ મળ્યું. હવે આગળ જવાથી શું લાભ? માટે હું તે તમારી સાથે આવતું નથી.” અને તે ત્યાંથી પાછા વળે.
