________________
જ્ઞાન–વિજ્ઞાન કાને કહેવાય ? ]
વિજ્ઞાન તરીકે સોધ્યુ છે. શાસ્ત્રોમાં, સિદ્ધાંતેામાં, બ્યાખ્યાનામાં, વિવેચનામાં તેને એજ રીતે ઉપયેાગ થયેલેા જોઈ શકાય છે. પ્રસિદ્ધ જિનાગમ શ્રીભગવતીસૂત્રમાં ઉચ્ચારાયેલી નિમ્ન ગાથા તેના પ્રમાણુરૂપ છે:
सवणे णाणे विन्नाणे, पच्चक्खाणे य संजमे । अण्हवे तवे चेव, वोदाणे अकिरिया सिद्धी ॥
આ ગાથાને માત્ર શબ્દાર્થ જાણવાથી તેના મ સમજાશે નહિ, એટલે અહી તેના વિશેષા' સંબધપૂર્વક પ્રકટ કરીએ છીએ.
એક વાર વિશ્વવદ્ય શ્રી મહાવીર પ્રભુએ શ્રમણ અને માાણના ગુણાનું વર્ણન કર્યું. તે સાંભળીને તેમના મુખ્ય શિષ્ય શ્રીગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યાં કે હું 17 ભગવન્ ! આવા ગુણવાળા શ્રમણ કે બ્રાહ્મણની પ પાસના –સેવા કરવાનુ ફળ શું ? ' ત્યારે ભગવતે ઉત્તર આપ્યા કે ‘શ્રવણ.’ અર્થાત્ તેનાથી મહાપુરુષાનાં સુંદર વચને સાંભળવાનાં મળે, એ એનુ ફળ.
.
પુનઃ શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યાં કે ‘એ વચનશ્રવણનું ફળ શું ?' ત્યારે ભગવંતે ઉત્તર આપ્યા કે ૮ જ્ઞાન. ’ અર્થાત્ તેનાથી જીવ, અજીવ, પુણ્ય, પાપ, આસવ, સવર, નિર્જરા, અધ અને મેાક્ષ એ નવ તત્ત્વા જાણી શકાય, એ એનુ ફળ.
’
આ ઉત્તર સાંભળીને શ્રી ગૌતમસ્વામીને ઘણા આનં
