________________
ત્રણ સાધન યાને રત્નત્રયી ]
ચાસ્ત્રિ એ નશીબને ખેલ નથી કે મહેરબાનીની ભેટ નથી, પણ પ્રબળ પુરુષાર્થનું પ્રશસ્ત પરિણામ છે, એટલે દરેક મુમુક્ષુએ તેને માટે પ્રબલ પુરુષાર્થ કરવાની આવશ્યકતા છે. તે માટે જૈન મહર્ષિઓએ પુરુષાર્થનાં જે પાંચ પગથિયાં બતાવ્યાં છે, તે આપણે બરાબર લક્ષમાં લેવા જેવા છે.
(૧) ઉત્થાન એટલે આળસ મરડીને ઊભા થવું, જડતા છેડીને જાગૃત થવું.
(૨) કર્મ એટલે નિશ્ચયપૂર્વક કામે લાગી જવું, ઉદ્યમ કરવા મચી પડવું.
(૩) બલ એટલે સ્વીકૃત કાર્યમાં કાયા, વાણી અને મનમાં બલને બને તેટલું વિશેષ પ્રયોગ કરે.
(૪) વીર્ય એટલે સ્વીકૃત કાર્યને પાર પાડવામાં આનંદ માન, ઉલ્લાસ રાખ કે ઉમંગ ધરાવ.
(૫) પરાક્રમ એટલે અંતરાયે કે મુશ્કેલીઓ સામે ધિર્યપૂર્વક ઝઝુમવું. - જેઓ આ પાંચ પગથિયાનું આલંબન લે છે, તે
સ્વીકૃત કાર્ય ગમે તેવું કઠિન હેય, તે પણ તેની સિદ્ધિ કરે છે અને સફળતાને વરે છે.
સમ્યગદર્શન એ આંતરિક અભિરુચિ છે, સમ્યગ્રજ્ઞાન એ સાચી માહિતી છે અને સમ્યક્રચારિત્ર એ સાચી દિશામાં થતે પુરુષાર્થ છે, એટલે તેના વડે પરમપદની પ્રાપ્તિ અવશ્ય કરી શકાય, એમાં કઈ શંકા નથી.
