________________
૪૦
જીવનનું ધ્યેય
સ્વા
શીરા, દૂધ, કેળાં વગેરે વાપરનારને કઠિન લાગે એ ભાવિક છે, પણ જૈન બાળકાને તે એટલા કઠિન લાગતા નથી. એ તા હાંશે હાંશે આવા ઉપવાસ કરવા તત્પર અને છે અને ઘણીવાર તેમને વધારે ઉપવાસ કરતાં રોકવા પડે છે. આનુ કારણ એ છે કે તેમને નાનપણથી એ પ્રકારના સારા મળે છે, માતા-પિતા-ભાઈ ભગિની–સગાંવહાલાં એ બધાં પણ ઉપવાસ કરતાં ઢાય છે અને જે ગુરુદેવાને તે પરમ પૂજ્ય માને છે, તેમના ઉપદેશ પણ તેવા જ પ્રકારાને હાય છે. બીજી વાત અભ્યાસની છે. કાઈ પણ વસ્તુ શરુઆતમાં કઠિન લાગે છે, પણ તેના અભ્યાસ કે મહાવરા પડતાં તે ઓછી ને એછી કઠિન લાગવા માંડે છે અને છેવટે સહેજ ખની જાય છે. તારના દારડા પર ચાલવાનું કામ કઠિન છે, પણ સતત અભ્યાસ કરનારને તે કેવું સહજ બની જાય છે? જેણે સર્કસના ખેલેા જોયા હશે, તેને આ વસ્તુના તરત ખ્યાલ આવી જશે. નાની નાની છોકરીએ તારના દારડા પર સડસડાટ ચાલી જાય છે, એટલું જ નહિ પણ સવળી—અવળી ચાલે છે, તારને ખૂબ ઝુકાવે છે અને તેના પર ઊભી ઊભી ખીજી પણ અનેક ક્રિયાઓ કરે છે. ધર્માંરાધનની ક્રિયાએ વિષે પણ આવું જ સમજવાનુ છે. તેના અભ્યાસ કે મહાવો પડે તે એ કઠિન રહેતી નથી, પણ સહેજ બની જાય છે.
જે વસ્તુ શરૂઆતમાં કઠિન લાગતી હાય પણ તેનુ પરિણામ સુખદ હાય તા એને વાસ્તવિક રીતે કઠિનાઈ કહેવાતી નથી. ધર્મારાધનનું પરિણામ સુખદ છે, એટલે
