________________
રથયાત્રાદિ
૨૫૯ જ–ત્રણ પ્રકારની યાત્રા
શ્રાદ્ધવિધિપ્રકરણ, ધર્મ સંગ્રહ આદિ ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે-“ફેવસિં સંધા-સમ્મિત્તિકત્તતિi | શ્રાવકે પ્રતિવર્ષ સંઘપૂજા, સાધર્મિક ભક્તિ અને ત્રણ પ્રકારની યાત્રા અવશ્ય કરવી જોઈએ.”
ત્રણ પ્રકારની યાત્રા અંગે જૈન શાસ્ત્રોમાં આ પ્રમાણે સ્પષ્ટતા થયેલી છેઃ
अष्टाहिकाभिधामेकां, रथयात्रामथापराम् । तृतीयां तीर्थयात्रां चेप्याहुर्यात्रां त्रिधा बुधाः ॥
“એક અષ્ટાહિકા નામની, બીજી રથયાત્રા નામની અને ત્રીજી તીર્થયાત્રા નામની એમ ત્રણ પ્રકારની યાત્રાઓને જ્ઞાનીઓએ કહેલી છે.”
હવે પછી અમે તીર્થયાત્રાનું વર્ણન એક સ્વતંત્ર પ્રકરણ દ્વારા કરવાના છીએ, એટલે અહીં અષ્ટાહિકાયાત્રા અંગે થે વિવેચન કરીશું.
અષ્ટાહિકાયાત્રા આઠ દિવસના ઉત્સવરૂપ છે કે જેને સામાન્ય રીતે અઠ્ઠાઈ–મહત્સવ કે અષ્ટાદ્ધિકા-મહોત્સવ કહેવામાં આવે છે. આ મહોત્સવ પ્રસંગે ગામ કે નગરનાં મંદિરમાં અંગરચના કરવાની હોય છે તથા વિવિધ પ્રકારની પૂજા વિસ્તારપૂર્વક ભણાવવાની હોય છે. વળી પ્રભાવના–ભાવના વગેરે પણ યથાશક્તિ કરવાનાં હોય છે.
