________________
૧૯૮
શ્રી જિનભક્તિ-કહપત વિશેષમાં પં. શ્રી વીરવિજયજી મહારાજે જણાવ્યું છે કે “પ્રાણી–ઉગારણ કારણ ફાનસ, કરિયે મ્યું નવિ આય પતંગા.” આ દીપક પર જીવદયાના પવિત્ર ઉદ્દેશથી ફાનસ કરવું, એટલે કે દીપકને ફાનસમાં રાખે, જેથી પતંગિયા વગેરે આવીને પડે નહિ અને તેમના પ્રાણની હાનિ થાય નહિ.”
તિ એ જ્ઞાનને સંકેત છે, તેથી જ કહ્યું છે કે દ્રવ્યદીપ સુવિવેકથી, કરતાં દુઃખ હેય ફેક; ભાવપ્રદીપ પ્રગટ હવે, ભાસિત કાલોક. ”
સુવિવેકથી દ્રવ્યદીપક પ્રકટાવતાં સઘળાં દુખે ફેક થાય છે-નાશ પામે છે અને જ્યારે અંતરમાં સાચે ભાવપ્રદીપ પ્રકટે છે ત્યારે તે લેક અને અલેકના સઘળા પદાર્થો સ્પષ્ટ ભાસવા લાગે છે.
કેટલાક ધૂપ અને દીપક પૂજાને સમાવેશ અગ્રપૂજામાં કરે છે. શ્રી ચૈત્યવંદન-ભાષ્ય વગેરેમાં આ બંને પૂજાને સમાવેશ અંગપૂજામાં કર્યો છે અને શ્રાદ્ધવિધિ-પ્રકરણમાં પણ તેનું સમર્થન થયેલું છે, એટલે આ પૂજાઓને અંગ પૂજામાં ગણવી યોગ્ય છે.
અહીં “અવસ્થાત્રિક”નું વિધાન છે, તે પણ બરાબર લક્ષમાં રાખવાનું છે. અવસ્થાત્રિક એટલે શ્રી જિનેશ્વર દેવની છદ્મસ્થ, કેવળી અને સિદ્ધ એવી ત્રણ અવસ્થા. તેમાં છદ્મસ્થાવસ્થા ત્રણ ભૂમિકાએ ચિંતવવાની છે. ન્હવણ.
