________________
મંદિર અંગે કિંચિત
૧૨૯ આ વચને ગૃહસ્થસુખની અપેક્ષાએ કહેવાયાં છે, બાકી તે દરેક તીર્થકરની મૂર્તિ વૈરાગ્યને ઉત્પન્ન કરનારી છે, એવી અમારી સમજ છે.
શાસ્ત્રને આદેશ આ પ્રકારનું હોવાથી ભાવિક ગૃહસ્થ અગિયાર આંગળથી ઓછી એવી સપરિકર એકવીશ તીર્થ કરે પૈકી એક કે વધારેની ધાતુની મૂર્તિઓ ઘર-દહેરાસરમાં રાખે છે અને તેને વંદે-પૂજે છે. ઘર-દહેરાસરની પ્રતિમાને ભક્તિચૈત્ય કહેવામાં આવે છે.
અહીં મંદિર શબ્દથી સંઘમંદિર સમજવું કે જેને જિનચૈત્ય, જિનભવન, જિનાલય, જિનપ્રાસાદ, વસતિ કે દહેરાસર કહેવામાં આવે છે.
જિનમંદિરને ભવ્ય બનાવવા માટે વીશ જિનાલય, બાવન જિનાલય અને બહેતર જિનાલય એમ ત્રણ પ્રકારની રચના થાય છે.
પ્રમાણપત બંધાયેલા સુંદર જિનમંદિરમાં પ્રથમ ગર્ભગૃહ (ગભારે), પછી ગૂઢમંડપ, પછી ત્રિકમંડપ, પછી રંગમંડપ અને પછી ચૌકીમંડપ હોય છે. મંડપના સ્થ સાદા તથા કતરણીવાળા એમ બંને પ્રકારના હોય છે, પરંતુ તેના ઘુમ્મટમાં કંઈક કારીગરી અવશ્ય હેય છે.
મંદિર એ દેવને ભજવાનું સ્થાન છે, એટલે તે સ્વચ્છ અને સુંદર હોવું જોઈએ. જે મંદિર સ્વચ્છ ન હોય
