________________
૧૨૨
શ્રી જિનભક્તિ-૩૯૫ત જોઈએ અને તેમાં પ્રથમ પસંદગી જિનમૂર્તિને આપવી જોઈએ; તાત્પર્ય કે તેણે શ્રી જિનેશ્વરદેવની નાની મેટી. સુંદર મૂર્તિઓ નિર્માણ કરાવવી જોઈએ. - જિનભૂતિ એ કેમ બનાવવી? તેનું વર્ણન ઠક્કર ફેરુએ. વલ્યુસાર (વાસ્તુવાર - પ્રકરણ)ને બીજા પ્રકરણમાં વિસ્તારથી કરેલું છે. તે સિવાય મંડન સૂત્રધારકૃત રૂપાવતારમાં વિશ્વકર્મારચિત દીપાવમાં, ભુવનદેવાચાર્ય કૃત અપરાજિત પૃચ્છામાં તથા માનસાર આદિ ગ્રંથોમાં પણ પ્રાપ્ત થાય છે.
જિનમૂતિઓ પદ્માસન કે અધ પદ્માસને બેઠેલી, તેમજ કાર્યોત્સર્વાવસ્થામાં ઊભેલી પણ હોય છે, આ બંને મૂર્તિઓ એક સરખી વંદનીય-પૂજનીય છે.
કેટલીક જિનમૂતિઓ પરિકરવાની હોય છે, એટલે કે તેની બંને બાજુ તથા ઉપર વિશિષ્ટ પ્રકારનું શિલ્પ હોય છે અને તેમાં છત્ર, તેરણ, ચામરધારી ઈન્દ્રો, માલા ધારણ કરનાર તથા વાજિંત્રે વગાડનાર દેવે, તેમજ કાઉસ્સગ્ન અવસ્થાએ ઊભેલી જિનપ્રતિમાઓ વગેરે હોય છે.. આ પરિકર બનાવવામાં કલાકારે પિતાની કલાને છૂટથી ઉપયોગ કરે છે, એટલે તે અતિ મનહર લાગે છે.
અહીં એ પણ જણાવવું જોઈએ કે જેમ મંત્રાદિમાં પ્રાણપ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવે છે અને ત્યારથી તેમાં ચમત્કારિક તત્વ દાખલ થાય છે, તેમ મૂર્તિમાં પણ પ્રાણ
