________________
૩૮
શ્રી જિનભક્તિ-કલ્પતરુ મરણની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેને ત્રીજો મહાન લાભ સમજવાને છે.
અહીં એક પાઠકમિત્ર પ્રશ્ન કરે છે કે “શું આપણામાં સમાધિ લઈને મરવાની પ્રથા પ્રચલિત છે કે તેને ઉત્તર એ છે કે “અહી સમાધિમરણનો અર્થ સમાધિ લઈને મરવાને નથી, પણ સમાધિપૂર્વકનું મરણ છે. ચિત્તની સમહિત–શાંત અવસ્થાને સમાધિ કહેવામાં આવે છે.”
બીજા એક પાઠક મિત્રને પ્રશ્ન એ છે કે “આપષ્ટ જીવન સંબંધી-જીવનની ઉન્નતિ-પ્રગતિ સંબંધી વિચાર કરીએ એ ઠીક છે, પણ મરણ સંબંધી વિચાર શા માટે કરે ? એ તે એક યા બીજા પ્રકારે આવવાનું જ છે અને આપણે આ જગતમાંથી વિદાય થવાનું છે. તેને ઉત્તર એ છે કે “જન્મ અને મરણ એ જીવનરૂપી લાકડીના બે. છેડા છે, એટલે તેની વિચારણું સિવાય જીવનની વિચારણા પૂરી થતી નથી. વળી આપણું મરણસમયની સ્થિતિને આગામી ભવ સાથે ઘણે સંબંધ છે, તેથી પણ મરણ સંબંધી વિચારણા પ્રસ્તુત બને છે. તે જ રીતે આપણુ. જીવનની સફલતા-નિષ્ફળતાનું વાસ્તવિક મૂલ્યાંકન કરવા માટે મરણ એક મોટું સાધન છે, એટલે તેની વિશિષ્ટ વિચારણા કરવી આવશ્યક છે.
આપણા માટે મરણ નિશ્ચિત છે, એમ તે કોઈ શંકા જ નથી. જે જપે, તે અવશ્ય મરવાને. પરંતુ મરવા-મરવાની રીતમાં ફેર હોય છે. પિતાનું મરણ ભંડા
